ინტერვიუ პარლამენტის წევრ ზურაბ ჯაფარიძესთან

„ბიზნესი და მენეჯმენტი“ #35

მინი-დოსიე:

ზურაბ ჯაფარიძე დაიბადა 1976 წელს, თბილისში

განათლება:

1992 წელს დაამთავრა თბილისის 55-ე საშუალო სკოლა.

1992-1999 თბილისის სამედიცინო ინსტიტუტი `მომავლის ექიმი~, სპეციალობა ექიმი.

2004-2005 საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტი, სპეციალობა სახელმწიფო მართვის მაგისტრი.

2009-2010 ჯორჯ ვაშინგტონის უნივერსიტეტი, სპეციალობა პროექტების მართვის მაგისტრი.

სამუშაო გამოცდილება:

1998-2000 საქსტანდარტი, TACIS პროექტი; `ხარისხის მხარდაჭერა საქართველოში~, კოორდინატორის თანაშემწე.

2000-2002 ჟურნალისტთა საერთაშორისო ცენტრი, USAID პროგრამა ProMedia II, დირექტორის მოადგილე.

2002-2003 ეუთოს მისია საქართველოში, საქართველოს პროგრამების ასისტენტი

2003-2005 საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტი, სახელმწიფო მართვის პროგრამა.

2003-2006 ეუთოს მისია საქართველოში, სასწავლო პროგრამების ოფიცერი.

2006-2008 გაეროს მოსახლეობის ფონდი, სამხრეთ კავკასიის პროექტის რეგიონული კოორდინატორი.

2005-2011 საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტი, პროფესორი.

2006-2011 EC/SPAMGO პროექტი, პროექტის მართვის კონსულტანტი.

2008-2010 შპს აბგპ პროფსერვის გრუპი, აღმასრულებელი დირექტორი.

2009-2010 ჯორჯ ვაშინგტონის უნივერსიტეტი და თბილისის თავისუფალი უნივერსიტეტი, პროექტის მართვის პროგრამა.

2010-2011 USAID პროექტი „აივ პრევენცია საქართველოში“, ტექნიკური ექსპერტი.

2010-2012 ჟურნალი „ტაბულა“, კოლუმნისტი.

2011-დან დღემდე თბილისის თავისუფალი უნივერსიტეტი, პროფესორი 

10/2012-დან საქართველოს მე-8 მოწვევის პარლამენტის წევრი

უცხო ენები: ინგლისური და რუსული

-----------------------

- ბატონო ზურაბ, საქართველოს პარლამენტის წევრობამდე საკმაოდ მრავალფეროვანი სამუშაო გამოცდილება გქონიათ...

- ძირითადად, საერთაშორისო ორგანიზაციებში ვმუშაობდი. მუშაობა დავიწყე 1998 წელს, სამედიცინო ინსტიტუტში სწავლის პარალელურად. ეს იყო  TACIS-ის პროგრამა, რომელიც პროდუქციის ხარისხის გაუმჯობესებას ეხებოდა. მაშინ საქსტანდარტის თავმჯდომარის თანაშემწე ვიყავი. ძირითადად უცხოელებთან ურთიერთობას ვკურირებდი.

სამსახური მალე მბეზრდებოდა ხოლმე და 2-3 წელიწადზე დიდხანს ვერ ვჩერდებოდი. TACIS-ის პროგრამის შემდეგ დაახლოებით სამი წელი ვიმუშავე USAID-ის პროგრამა ProMedia II-ში, რომელიც ჟურნალისტების და მედიამფლობელების პროფესიულ განვითარებას ეხებოდა, სემინარებს და ტრენინგებს ვატარებდი. აქედან გადავედი ეუთოს მისიაში საქართველოში. მოგვიანებით გადავედი გაეროს მოსახლეობის ფონდის და ევროკომისიის ერთობლივ პროგრამაში, რომელიც ახალგაზრდების რეპროდუქციულ ჯანმრთელობას ეხებოდა. პროგრამა რეგიონული იყო და სომხეთს, საქართველოს და აზერბაიჯანს მოიცავდა. ვიყავი რეგიონული კოორდინატორი სამივე ქვეყანაში. შემდეგ დაახლოებით ერთი წელი ერთ-ერთ ბიზნეს-კომპანიაში ვიმუშავე, რომელსაც 2008 წლის შემდეგ პრობლემები შეექმნა მე წამოვედი. ასევე ვმუშაობდი USAID-ის დაფინანსებულ პროექტში  Save The Children – ჩართული ვიყავი ახალგაზრდებთან შიდსის პრევენციის საკითხებზე.

2005 წლიდან ლექციებს ვკითხულობდი „ჯიპაში“. ვასწავლიდი პროექტის მართვას, ეს მაშინდელ საქართველოში „ახალი ხილი“ იყო და კერძო შეკვეთებიც მქონდა ხოლმე სხვა და სხვა ორგანიზაციებიდან. ბოლოს მთლიანად თავისუფალ უნივერსიტეტში გადავედი, სადაც პროექტების მართვას და პოლიტიკურ იდეოლოგიას ვასწავლიდი. ეკონომიკა არასოდეს მისწავლებია, იმის მიუხედავად, რომ სულ ეკონომიკაზე ვაკეთებ ხოლმე განცხადებებს. ასევე ჟურნალ „ტაბულაში“ ვწერდი სვეტებს. ბოლოს ყველა საქმეს შევეშვი და დავრჩი სტუდენტებთან. ეს არის ის საქმე, რაც ყველაზე მეტად მსიამოვნებს. ამის შემდეგ მოვხვდი პარლამენტში.

- თქვენ „თავისუფლების დღიურებში“ წერდით, რომ ერთმა სტუდენტმა გითხრათ, ქართველი მუსლიმი საქართველოს მოქალაქე არ არისო, რაზეც გული გწყდებოდათ... როგორ შეაფასებდით მომავალ თაობას – არის ეს თაობა ის ძალა, რომელმაც შეიძლება ქვეყნის პროგრესში გადამწყვეტი სიტყვა თქვას?

- ცალსახად, არის. მნიშვნელოვანი განსხვავებაა წინა თაობებთან შედარებით. ძალიან ნიჭიერი ბავშვები არიან, რაც განაპირობებს ოპტიმიზმს. მათგანაც ვსწავლობ, ბევრ რამეს ახლებურად ვუყურებ. მეც ვცდილობ, რომ რაღაცები ავუხსნა. ჩემმა სტუდენტებმა, რომლებიც 90-იანებში დაიბადნენ, არ იციან რა იყო საბჭოთა კავშირი. არ ესმით, რატომ შეიძლებოდა ასეთი სახელმწიფო და მაგალითად, საკვები პროდუქტების ტალონები ყოფილიყო. ვუხსნი, რამ გამოიწვია ეს. მსგავსი სიტუაციაა რუსეთთან მიმართებაში. ბევრი სტუდენტია, ვინც რუსეთს საფრთხედ არ აღიქვამს. ცხადია, ყველას თავისი ინტერესი აქვს და არავინ უნდა უბრძანოს როგორ იფიქროს, მაგრამ ჩემი აზრით, მნიშვნელოვანია თუნდაც ასეთ საკითხებზე ველაპარაკო და ავუხსნა რა საფრთხეების შემცველია თუნდაც დღევანდელი საქართველოსთვის.

- პარლამენტის წევრი არის სახელმწიფო მოხელე, თქვენი დაკვირვებით, მითუმეტეს პოლიტიკურ იდეოლოგიას ასწავლით, რამდენად შედგა ეს სტატუსი საქართველოში და დღევანდელ სახელმწიფო მოხელეებს რამდენად აქვთ ეს სტატუსი გააზრებული?

- თუ ფართოდ შევხედავთ სახელმწიფო ბიუროკრატიას, ბოლო წლების განმავლობაში მნიშვნელოვანი წინსვლაა. დაბალი, საშუალო თუ მაღალი დონის მენეჯერები უამრავ სახელმწიფო სტრუქტურებში გამართულად მუშაობენ. პირველ რიგში, ეს არის საზოგადოებისთვის სერვისების მიწოდება. თუნდაც იუსტიციის სახლში, საგადასახადო თუ საბაჟო სისტემაში მომუშავე ადამიანების შედარებაც კი არ შეიძლება იმასთან, რაც ადრე იყო.

რაც შეეხება პარლამენტის აპარატის თანამშრომლებს, საკმაოდ კვალიფიციური ადამიანებია. შეიძლება ჩვენი შეხედულებები არ ემთხვეოდეს, მაგრამ მათ ძალიან კარგად ესმით მუშაობის სპეციფიკა და აქვთ განცდა, რომ სახელმწიფო სამსახურში მუშაობენ.

თვითონ დეპუტატების უმეტესობას, ჩემი აზრით, უფრო აქვს განცდა, რომ ისინი არიან გამორჩეულები. მიაჩნიათ, მათ უნდა გადაწყვიტონ, როგორ იცხოვრონ ადამიანებმა. იგონებენ ისეთ კანონპროექტებს, რომლების სერიოზულად განხილვა არც შეიძლება. რამე განსაკუთრებულ მონდომებას და სიბეჯითეს ვერ ვატყობ, რომ სახელმწიფოებრივად აზროვნებაზე თავს იკლავდნენ.

- ამას ოპონენტებზე ამბობთ თუ თქვენი გუნდის წევრებზეც?

- ზოგადად. პარლამენტარების ძალიან პატარა პროცენტი კითხულობს კანონპროექტებს და კიდევ უფრო ცოტა კითხულობს განსახილველად შემოტანილ ყველა კანონპროექტს.

- ამბობენ, პოლიტიკა ბინძური საქმეაო. საქართველოში ალბათ ეს განსაკუთრებით იგრძნობა. ვინ შემოგთავაზათ და რატომ გადაწყვიტეთ პოლიტიკაში მოსვლა?

- რამდენიმე ადამიანი იყო, ვინც შემომთავაზა და მათ არ დავასახელებ. დათანხმებაზე ბევრი არც მიფიქრია. მიმაჩნია, რომ საკმაოდ კარგად მესმის სახელმწიფოს მართვის სპეციფიკა, მაქვს სწორი შეფასება, როგორ შეიძლება ქვეყანამ დაძლიოს ის გამოწვევები, რომლებიც გვაქვს ეკონომიკაში, ასევე საგარეო ურთიერთობაში. ეს იყო ძირითადი  მიზეზები, რის გამოც პოლიტიკაში მოსვლა გადავწყვიტე. თუმცა, ბევრი ადამიანისგან გამიგია, რა გინდა პოლიტიკაში, არ არის სუფთა საქმე, ვიღაცებმა უნდა გაგინონ... ამას ისიც დაემატა, რა გინდა „ნაციონალურ მოძრაობაში“?

თუ ყველამ გადაწყვიტა, რომ კომფორტულად იჯდეს სადმე წყნარად და ყველას თვალში კარგი, წესიერი, კეთილი და ისეთი ადამიანი იყოს, რომელიც არაფერში არ ერევა, რამაც შეიძლება სახელი შეუბღალოს, მაშინ პოლიტიკა არ შეიცვლება. ზოგს წარმოუდგენია, რომ პარტია ეს არის სტრუქტურა, სადაც ადამიანი რომ მოხვდება, გადაჯიშდება და ტრანსფორმაციას განიცდის. სინამდვილეში პარტია ხომ ცოცხალი ორგანიზმია? როდესაც წევრი ხდები, გაქვს გავლენა პარტიისგან, მაგრამ ასევე შენ გაქვს გავლენა პარტიაზე და მონაწილეობ შიდა პროცესებში.

- ჟურნალ „ტაბულაში“ თქვენ აკრიტიკებდით წინა ხელისუფლების -  „ნაციონალური მოძრაობის“ ეკონომიკურ პოლიტიკას. ასევე პრეზიდენტის ეკონომიკური ხედვების მიმართაც იყო ხოლმე კრიტიკა მიმართული. ამის მიუხედავად, „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ გადაწყვიტეთ თანამშრომლობა. უკეთესი პოლიტიკური გაერთიანება ვერ დაინახეთ თუ ამ პარტიის გაჯანსაღების იდეა გქონდათ?

- წლების განმავლობაში „ნაციონალური მოძრაობის“ ეკონომიკურ პოლიტიკას ვაკრიტიკებდი და ახლაც არ ვიზიარებ პარტიის ჩამოყალიბებულ ხედვებს ზოგიერთ საკითხზე. ასევე, პარტიის ყველა წევრიც არ იზიარებდეს ჩემს ხედვებს. ამიტომ, შიდა დებატები მუდმივად არის, მიწევს ამ საკითხებზე კამათი.

რატომ ავირჩიე „ნაციონალური მოძრაობა“? მიუხედავად იმისა, რომ უამრავი პრობლემა ჰქონდა და ბევრი შეცდომაც დაუშვა, ერთი რამ მნიშვნელოვანია: ეს არის პარტიის საგარეო პოლიტიკური კურსი, რომელიც მკვეთრად აქვს ჩამოყალიბებული. საქართველოს დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან ასე ზუსტად განსაზღვრული საგარეო კურსი მანამდე არცერთ პარტიას არ ჰქონია. „ნაციონალური მოძრაობა“ არის პარტია, რომელმაც ეს კურსი არ გაცვალა არაფერზე, რომლის წევრებიც, სანამ პარტიაში არიან, ვერ იყიდა რუსეთმა და დარჩნენ ბოლომდე პრინციპულები. მიუხედავად ემბარგოს, ელექტროენერგიის და გაზის მოწოდების შეწყვეტის, აგვისტოს ომის, საფოსტო გზავნილების გაჩერების, რუსეთიდან ქართველების გამოყრის და ა.შ. იყო ძალიან დიდი წნეხი, რომლის გაძლება არ არის იოლი. პარტიამ გაუძლო ამ ყველაფერს. შეძლო და შეინარჩუნა ქართული სახელმწიფოებრიობა. ესაა ჩემთვის ძალიან პრინციპული.

- „ნაციონალური მოძრაობის“ მდგომარეობა ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ ძალიან შეცვლილია. დღეს რომ იღებდეთ გადაწყვეტილებას პოლიტიკაში წასვლაზე, მაინც „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ გადაწყვეტდით ურთიერთობას?

- კი. სამწუხაროდ, სხვა ალტერნატივა ამ ქვეყანაში არ არის იმ მიზეზების გამო, რაზეც გელაპარაკეთ.

- პოლიტიკაში მოსვლისას თუ გქონდათ ის ვარიანტი დაშვებული, რომ შეიძლებოდა „ნაციონალურ მოძრაობას“ არჩევნები წაეგო?

- როდესაც შემომთავაზეს, მაშინ ძალიან მაღალი ალბათობა იყო, რომ „ნაციონალური მოძრაობა“ არჩევნებს მოიგებდა. თუმცა, იმის გამო რომ არჩევნებში დამარცხდა, პირადად ჩემი მუშაობა უფრო საინტერესო გახდა. ჩემს თავს პოლიტიკაში ახლა უფრო მეტად ვხედავ, რომ პრობლემებზე ვისაუბრო. ჩემი აზრით, ამ ხელისუფლებას ქვეყნის განვითარებისთვის არანაირი ხედვა არ აქვს. გასულმა ცხრა თვემ ეს ნათლად გამოაჩინა, ამის გამო პოლიტიკაში ჩემი ყოფნა, ჩემი აზრით უფრო მნიშვნელოვანია.

- როგორ ფიქრობთ, არჩევნებში „ნაციონალური მოძრაობის“ მარცხი შეიძლება სამომავლოდ წინ გადადგმული ნაბიჯი აღმოჩნდეს?

- ჩვენ თუ მომავალ 2-3 წელიწადს გავუძლებთ და გადავრჩებით, მაშინ არჩევნებში ეს მარცხი მხოლოდ გაგვაძლიერებს. გრძელვადიან პერსპექტივაში ნამდვილად წინგადადგმული ნაბიჯია დემოკრატიისთვის, ასევე წინგადადგმული ნაბიჯია ნატოსკენ, ევროსტრუქტურებისკენ და ასე შემდეგ. ოღონდ, თუ გადავრჩებით, რადგან ეს ხელისუფლება მძიმე შეცდომებს უშვებს, როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე საგარეო პოლიტიკის თვალსაზრისით. ჩვენ შეიძლება ისეთი დანაკარგები ვნახოთ, რომელთა შემოტრიალებაც ძალიან გართულდეს.

ნებისმიერი ხელისუფლების ცვლილება დემოკრატიული არჩევნების გზით, განსაკუთრებით, როდესაც ხელისუფლებაში მყოფი პოლიტიკური პარტია ორი საარჩევნო პერიოდის განმავლობაში არჩევნებით შეიცვალა, კარგია. ასევე არჩევნებში დამარცხების შემდეგ გამოჩნდა, რომ წინა ხელისუფლების პირობებში არსებობდა სისტემური პრობლემები. სისტემური იყო იმიტომ, რომ მათ გამოვლენას პოლიტიკური ხელმძღვანელობის ცვლილება დასჭირდა. ამიტომ, თუნდაც ამ თვალსაზრისით, მარცხმაც მოიტანა გარკვეული პოზიტივი თვითონ „ნაციონალური მოძრაობისთვისაც“, ჩამოგვშორდა უამრავი ადამიანი...

- რამდენად მოსალოდნელი იყო „ნაციონალური მოძრაობის“ რიგებიდან ამდენი ადამიანის გასვლა, თუნდაც საკრებულოდან, პარლამენტიდან, ზოგადად პარტიიდან?

- ჩემთვის მაინც და მაინც დიდად მოულოდნელი არ ყოფილა. „ნაციონალურ მოძრაობას“ გარედანაც ეტყოდა, რომ ეს პარტია საბოლოო ჯამში ბიუროკრატიას შეეზარდა. ბევრი ადამიანი იყო, რომელიც ამ პარტიაში მხოლოდ ხელფასის გამო იყო და არა იმიტომ, რომ პარტიის ხედვებს. ასეთი ადამიანები სწრაფად სცილდებიან პარტიას და პარტიისთვის ეს შიდა გაჯანსაღების პროცესია.

- თუ პარტიაში მხოლოდ 3-4 ადამიანიღა დარჩა?

- მეეჭვება საქმე აქამდე მივიდეს. არის ბირთვი, რომელიც საკმაოდ მყარია და იზიარებს საერთო ხედვებს, განსაკუთრებით საგარეო პოლიტიკის თვალსაზრისით და აქვს განცდა, რომ თუ „ნაციონალური მოძრაობა“ დაიშალა, ქვეყნისთვის ეს სერიოზული პრობლემა იქნება. აღმოვჩნდებით სიტუაციაში, როდესაც არ იქნება ძლიერი ოპოზიცია და იქნება ფორმალურად ერთი პარტიის მმართველობა, რეალურად უარესი მდგომარეობით. ერთი პარტიის მმართველობის მაგივრად იქნება ერთი კონკრეტული ადამიანის მმართველობა, რომელიც ახლა აპირებს კულისებში გადავიდეს და იქიდან მართოს ქვეყანა. ჩვენ ასეთ შემთხვევაში დიდი ალბათობით კაი ხნით დავემშვიდობებით ქვეყნის ლიბერალურ-დემოკრატიულ მომავალს.

- თუ გქონდათ ინფორმაცია იმ პრობლემებზე, რის გამოც ახლა „ნაციონალური მოძრაობის“ ზოგიერთი ლიდერი ბოდიშებს იხდის და პირადად თქვენ, თუ მიგაჩნიათ რომ ბოდიში გაქვთ მოსახდელი?

- ბოდიშის მოხდა პრობლემა არ არის. მთავარია მე თუ მაქვს პირადად დისკომფორტი იმის გამო, რაც ხდებოდა. ცხადია, მაქვს. ჩემთვის შოკი იყო ჯერ ის კადრები, რომელიც შარშან, არჩევნების წინ აჩვენეს. ისევე, შოკი იყო ინფორმაცია, რომლის მიხედვითაც არსებობს ვიდეოები, სადაც ადამიანების წამებაა გადაღებული. მე არ ვყოფილვარ არასდროს დაკავებული ასეთი ტიპის საკითხებით: ადამიანის უფლებები, ციხეებში მდგომარეობა, მსგავსი საკითხები... მე გადართული ვიყავი, რაც მე მაინტერესებდა – ეკონომიკურ საკითხებზე. ჩემი კრიტიკაც „ნაციონალური მოძრაობის“ მისამართით  სწორედ ამ კუთხით მოდიოდა.

ამ თვალსაზრისით ნამდვილად ვგრძნობ დისკომფორტს, რომ პირადად არ ვინტერესდებოდი ამ საკითხებით. ომბუდსმენის დასკვნა თავიდან ბოლომდე ერთხელაც არ წამიკითხავს. სხვა ორგანიზაციების შეფასებებს ვკითხულობდი ხოლმე. ცხადია, ამის გამო მორალურ დისკომფორტს ვგრძნობ. არა მგონია, რომ ბოდიში ან რამე სიტყვები არსებობდეს, რომელიც შეიძლება „ნაციონალური მოძრაობის“ რიგებში მყოფმა ნებისმიერმა ადამიანმა თქვას და ეს სიტყვები მათ, ვინც წამება გაიარა ნუგეშად გამოადგეთ.

- თქვენი შეფასებით, დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ საქართველოში პოლიტიკური სიტუაცია რამდენად შეიცვალა უკეთესობისკენ, დღევანდელი „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებაში ყოფნის გათვალისწინებით.

- სიმპტომები არის, რომ ჩვენ უკეთესობისკენ მივდივართ. ჩატარდა არჩევნები და ხელისუფლებაში ახალი პოლიტიკური ძალა მოვიდა. ეს მიანიშნებს, რომ პოლიტიკური სიტუაცია თითქოს უნდა უმჯობესდებოდეს. ასევე პროგრესია, რომ ადრე ხელისუფლებაში მყოფი ძალა არჩევნებში მარცხის შემდეგ არ დაიშალა. ჩვენ გამოცდილება რაც გვაქვს, გამსახურდიას ხელისუფლება რომ დაამხეს, ის პოლიტიკური ძალა ქუჩაში მიტინგებზე დახვრიტეს და საბოლოო ჯამში ასე დაშალეს. მეორე გამოცდილება იყო როდესაც, „მოქალაქეთა კავშირის“ მმართველობისას სახელმწიფო სისტემა იმდენად კორუმპირებული იყო, რომ „ვარდების რევოლუციის“ შემდეგ, მაშინდელი მმართველი ძალის ხალხი გაიფანტა. ძირითადი ნაწილი რუსეთში გაიქცა, ნაწილი ავსტრიაში და დღემდე იქ ცხოვრობს.

- მათი ნაწილი „ნაციონალურ მოძრაობაშიც“ აღმოჩნდა...

- კი, რაღაც ნაწილი, ოღონდ ისინი, ვინც შედარებით ადრე გამოეყო „მოქალაქეთა კავშირს“... როდესაც ხელისუფლებაში აღარ არის, მაგრამ პარტია არ დაშლილა, პირველად მოხდა. ეს არის სიმპტომები, რომლებიც ერთი შეხედვით უნდა გვაიმედებდეს, რომ პოლიტიკური სისტემა განვითარების გზით მიდის.

თუმცა, მეორეა, რაც დღეს ხდება. არის გამოცხადებული ქრონიკა „ნაციონალური მოძრაობის“ მიზანმიმართული ნგრევის. პრემიერ-მინისტრმა და იუსტიციის მინისტრმაც ღიად განაცხადეს, რომ „ნაციონალური მოძრაობა“ უნდა განადგურდეს. ცალკეა ზეწოლა საპარლამენტო ფრაქციის წევრებზე, ქვედა დონეებზე, პარტიის ყველაზე დაბალი რანგის აქტივისტებზეც კი, რომ პარტიას ჩამოსცილდნენ და „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ვერ შეძლოს ფუნქციონირება. მე მაინც იმედი მაქვს, რომ ამას გავუძლებთ და საბოლოო ჯამში გადავრჩებით როგორც ერთიანი, ძლიერი პარტია. როცა მომავალი საარჩევნო ციკლი იქნება, ვიბრძოლებთ გამარჯვებისთვის.

- პარტიაში ვინც დარჩა, მათ გასვლას არ ელოდებით?

- მაგის გარანტია არ გვაქვს. პარტიის ბევრ წევრზე, მათ შორის საპარლამენტო უმცირესობის წევრებზეც მნიშვნელოვანი ზეწოლაა. თუ ვინმეს ნათესავს ან ახლობელს ბიზნესი აქვს, ზეწოლა მიდის ამ ბიზნესზე, აპატიმრებენ ოჯახის წევრებს ან მეგობრებს.

უცნაური სიტუაციაა: ყველგან, საკრებულოში თუ პარლამენტში, სადაც ძალადობრივი გზით შეცვალეს სიტუაცია, ყველა ის ადამიანი, რომელიც „ნაციონალური მოძრაობიდან“ გადავიდა „ქართულ ოცნებაში“, რატომღაც აღმოჩნდება ხოლმე, რომ მთელი ამ წლების განმავლობაში იყო სპეტაკი და ღირსეული ადამიანი. ასეთების მიმართ არანაირი კითხვები არ არსებობს. სამაგიეროდ, ყველა ადამიანი, რომელიც „ნაციონალურ მოძრაობაში“ დარჩა, მათთან აუცილებლად უჩნდებათ კითხვები კორუფციასთან თუ ათას რაღაცასთან დაკავშირებით.

- არის მოსაზრება, რომ „ნაციონალურ მოძრაობაში“ არის ხალხი, ვისზეც ვერანაირ კომპრომატს ვერ იპოვის ხელისუფლება და არც გარიგებაზე წავლენ. ამიტომ, სჯობს ეს ხალხი გამოეყოს პარტიას და თვითონ დააარსონ ცალკე პარტია. თქვენ თუ გიფიქრიათ ამ თემაზე?

- მყავს უამრავი ნაცნობი, რომლისგანაც რჩევა ხშირად მიმიღია, რომ მე მივეკუთვნები იმ ადამიანებს, რომელიც წარსულთან არ არის მაინც და მაინც ასოცირებული და ამის გამო თვლიან, რომ ცალკე უნდა გამოვეყოთ. ვინც ასეთ რჩევებს იძლევა, არ აქვთ წარმოდგენილი, რას ნიშნავს პარტია და რა არის პარტიის მშენებლობა. როგორც ჩანს, ფიქრობენ, რომ ეს ძალიან იოლი საქმეა - დაიწყებ და უცებ ააწყობ თავისი რეგიონული სტრუქტურებით. მოიძიო შესაბამისი რესურსები და იყო აქტიურად ჩართული პოლიტიკაში, ასევე რეიტინგი აკრიფო და თუნდაც წინააღმდეგობა გაუწიო ხელისუფლებაში მყოფ პოლიტიკურ ძალას, ძალიან რთული და ძნელად გასაკეთებელია.

თუ ჩვენ დავიშლებით, ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ დავიქსაქსებით და ხელისუფლებაში მყოფი პოლიტიკური ძალა ძალიან იოლად გადაგვთელავს. მათ ამისთვის ყველა რესურსი  აქვთ.

- თქვენი შეფასებით, ყველაზე მთავარი შეცდომა რა დაუშვა „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლებაში ყოფნისას? თუნდაც საკადრო პოლიტიკა, ან იგივე ეკონომიკური პრობლემები, რასაც აკრიტიკებდით კიდეც...

- საკადრო პოლიტიკას რაც შეეხება, გავიხსენოთ საიდან დავიწყეთ: უამრავი ადამიანი მონაწილეობდა „ვარდების რევოლუციაში“, მათ შორის ბევრი ის ადამიანი, რომელიც ჩემი აზრით შემდეგ არ უნდა ყოფილიყო ხელისუფლებაში. ასეთი ადამიანები ნელ-ნელა სცილდებოდნენ პარტიას. მაგრამ, ეს ადამიანები იყვნენ ერთგვარი ძალაუფლების ცენტრები, რომლებზეც მაშინ ხელისუფლება იდგა. ყველა მათგანის ერთად გათავისუფლება ძალაუფლების ინსტიტუტებს ჩამოშლიდა. ამიტომ, ძალიან რთული იქნებოდა ამ ადამიანებისგან სწრაფად გათავისუფლება.

რაც შეეხება უპატიებელ შეცდომას, პენიტენციურ სისტემაში არსებული პრობლემები, რაც გამოვლინდა, ან თუნდაც ის, რომ პოლიციის სისტემაში არსებობდა ადამიანების ჯგუფი, რომელიც ადამიანებს აწამებდა და ეს რომ ვერ გამოვლინდა და იყო მიჩქმალული, ცხადია, ძალიან მძიმე შეცდომაა. სამწუხაროდ, ამ შავ ლაქას „ნაციონალური მოძრაობა“ ვერასოდეს ჩამოიცილებს.

რაც შეეხება პოლიტიკის თვალსაზრისით პრობლემებს – ეს არის ის, რასაც ვაკრიტიკებდი ხოლმე. ჩემი აზრით, მთავარი შეცდომა იყო, რომ გარკვეული მიდგომები, რომელიც გამოყენებული იყო „ვარდების რევოლუციის“ შემდგომ პირველ წლებში და იყო გამართლებული და მხარდაჭერილი საზოგადოების მხრიდან, სრულიად მიუღებელი, გაუმართლებელი იყო და აღარც საზოგადოების მხრიდან ყოფილა მხარდაჭერილი ბოლო წლებში.

მაგალითად, პროკურატურის დამოკიდებულება ბიზნესთან. პირველ წლებში ის, რომ კორუმპირებულმა ჩინოვნიკებს, რომლებიც თან ბიზნესმენები იყვნენ, მათ აკავებდნენ, ჯარიმებს ახდევინებდნენ ან უკან აბრუნებინებდნენ ბიუჯეტიდან მოპარულ ფულს, ამაზე საზოგადოება თანახმა იყო. მიაჩნდათ, რომ ეს სწორი დამოკიდებულებაა, რადგან მათ სახელმწიფოსგან ფული მოპარული ჰქონდათ.

- თქვენი აზრით, სახელმწიფოს ასეთი დამოკიდებულება სწორი იყო?

- პირველ წლებში ასეთი მიდგომა გამართლებული იყო ერთი ამ მიზეზის გამო. მეორეც იმიტომ, რომ ჩვენ არ ვიყავით შეჩვეული გადასახადების გადახდას და სახელმწიფოსგან მკაცრი ხელი გამართლებული იყო. მაგრამ იგივე ტიპის მიდგომები, როდესაც აღარ დამთავრდა პროკურატურის ზეწოლა ბიზნესზე, განსაკუთრებით 2008 წლის ომის შემდეგ, ეს ცალსახად გაუმართლებელი იყო. თავიდან ვიფიქრე, რომ შეიძლება ბიუჯეტის შესავსებად ხდებოდა, მაგრამ როდესაც ციფრები ვნახე, წლის განმავლობაში დაახლოებით 100 მილიონი ლარი თუ შედიოდა. ეს იყო ყველანაირი ჯარიმის ჯამი. 8 მილიარდიანი ბიუჯეტისთვის ეს არაფერს ნიშნავს. მაგრამ, 600 მილიონიან ბიუჯეტზე, რაც „ვარდების რევოლუციის“ წინ იყო, ეს ფული შეიძლებოდა მნიშვნელოვანი ყოფილიყო.

- ასეთი პოლიტიკა შემოუბრუნდა „ნაციონალურ მოძრაობას“.

- ეს იყო ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც ხალხმა ხმა არ მოგვცა. პრობლემა იყო ასევე ზედმეტი ცენტრალიზაცია, რაც დასაწყისში გამართლებული იყო. ცენტრალიზაციის გარეშე პრაქტიკულად შეუძლებელი იყო ქურდული სამყაროს დამარცხება, ქართული სპეცსამსახურის რუსული სპეცსამსახურებიდან გაწმენდა, კორუფციის დაძლევა. მაგრამ,  ცენტრალიზაცია უნდა გადასულიყო დეცენტრალიზაციაში, განსაკუთრებით ბოლო წლებში.

მაგალითად, ნარკოპოლიტიკასთან მიმართებაში რაც ადრე გამართლებული იყო, ბოლოს სხვა მიდგომა იყო საჭირო. მე ვარ მარიხუანას დეკრიმინალიზაციის მომხრე. იმის გამო, რომ ნარკომოხმარებასთან დაკავშირებით „ვარდების რევოლუციის“ პირველ წლებში მართლა კატასტროფული მდგომარეობა იყო, შეიძლება ჩავთვალოთ, რომ გამართლებული იყო ძლიერი ხელის და ცენტრალიზებული სისტემის შექმნა. მაგრამ, მას შემდეგ რაც აღმოიფხვრა ეს პრობლემა, აღარ შეიძლებოდა ისეთივე ხისტი მიდგომის დატოვება. არ შეიძლება ერთი და იგივე დამოკიდებულება იყოს მძიმე ნარკოტიკის და მარიხუანას მოხმარებაზე. არ შეიძლება ნარკომანს უყურებდე როგორც დამნაშავეს. ის ჩვეულებრივი ავადმყოფია, მას მკურნალობა სჭირდება და არა ციხის ადმინისტრაციასთან ურთიერთობა.

- მარიხუანას მომხმარებელი არის ის ადამიანი, რომელსაც უნდა ისე უყურო, როგორც ავადმყოფს?

- არა. საკმაოდ საფუძვლიანად მაქვს ეს საკითხი შესწავლილი. მარიხუანას არ ახასიათებს დამოკიდებულება, არის ერთ-ერთი ყველაზე მსუბუქი ნარკოტიკი, რაც კი არსებობს ბუნებაში. ბევრად უფრო ნაკლებად საზიანოა, როგორც პირადი ჯანმრთელობისთვის, ასე საზოგადოებრივი ჯანდაცვის თვალსაზრისით ვიდრე ალკოჰოლი ან ნიკოტინი.

აკრძალვა პრობლემას არ შველის. ის ახალგაზრდები, რომლებიც დაავადმყოფდნენ და ბევრი გარდაიცვალნენ კიდეც იმის გამო, რომ მოიხმარდნენ ე.წ. ვინტს, „კრაკადილს“ და მსგავს სიგიჟეებს, ეს არის პასუხისმგებლობა მათზე, ვინც ყველა ნარკოტიკს ერთიანად კრძალავს.

ადამიანი ბუნებრივად ეძებს რაღაცა ტიპის რელაქსანტებს. ნარკოტიკია ნიკოტინიც,  კოფეინი, როდესაც ყავას ვსვამთ, ნარკოტიკია ალკოჰოლი... ბევრ ნარკოტიკს ისე მოვიხმართ, როგორც არაფერი და ეს არის ლეგალური. როდესაც ადამიანს აქვს სურვილი რაღაცა სხვა ტიპის მსუბუქი ნარკოტიკი მოიხმაროს და სახელმწიფო ამის გამო მას აჯარიმებს, აპატიმრებს და უკრძალავს მოხმარებას, ასეთი ადამიანების ნაწილი, მიდის და ეძებს სხვა საშუალებებს, ქიმიკოსები გახდნენ. აკეთებენ რაღაც ქიმიურ საშინელებას. მოხმარება სიამოვნებთ, მაგრამ ავადმყოფდებიან და კვდებიან. ის ადამიანები ამას არ გააკეთებდნენ, რომ არ ყოფილიყო ასეთი ხისტი პოლიტიკა. ეს არის საკმაოდ მძიმე მორალური პასუხისმგებლობა ნებისმიერი ხელისუფლებისათვის.

- საიდან წამოვიდა პრაიმერის იდეა და ვინ შემოგთავაზათ მონაწილეობა, ასევე თქვენს შანსებს როგორ აფასებთ?

- პარტიაში იყო მოსაზრება, რომ საპრეზიდენტო კანდიდატის გამოვლენისთვის აჯობებდა პრაიმერის ჩატარება. რომ ამით გავაძლიეროთ შიდა პარტიული დემოკრატია, საშუალება მივცეთ პარტიის წევრებს მიიღონ მონაწილეობა არჩევნებში და გამოავლინონ საერთო კანდიდატი. ასევე ეს კარგი გზავნილია საზოგადოებისთვის, რომ ჩვენ დავიწყეთ გაჯანსაღების პროცესი და გარკვეულ რეფორმებს ვატარებთ.

კარგად მესმის, რომ დათო ბაქრაძეს ყველაზე მაღალი რეიტინგი აქვს. ეს ადამიანი წლების განმავლობაში პარლამენტის თავმჯდომარე იყო. ჩემი ცნობადობა ბევრად დაბალია. მე იმიტომ ჩავერთე, რომ რამდენიმე კოლეგა დეპუტატმა მთხოვა. ასევე, მიმაჩნია, რომ მაქვს საკმაოდ განსხვავებული ხედვები, რაც შეეხება ქვეყნის შიდა პოლიტიკას. უფრო მეტი თავისუფლების მომხრე ვარ, მაქვს უფრო ლიბერალური მიდგომები. ეს არის ის, რაც მე  თანაგუნდელებისგან გამომარჩევს. ხშირ შემთხვევაში არაპოპულარული აზრების გამოთქმასაც არ ვერიდები იმისა მიუხედავად, რომ ჩვენი საზოგადოების საკმაოდ დიდი ნაწილის გულისწყრომასაც ვიმსახურებ.

- დავუშვათ, მოიგეთ პრაიმერში და უკვე საქმე ამომრჩეველზე მიდგა. თქვენი შეფასებით, ქართველი ამომრჩეველი რამდენად ადეკვატურ არჩევანს აკეთებს?

- ყველაზე არასწორი, რაც შეიძლება პოლიტიკოსმა თქვას, არის ამომრჩევლის გაკრიტიკება. მაშინ, პოლიტიკაში საერთოდ არ უნდა იყოს. ამომრჩეველი და საზოგადოება არის, ის რაც არის. მესმის, რომ ჩვენს საზოგადოებაში უამრავი პრობლემებია, ჩემი ბევრი მოსაზრება საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილისთვის ხშირ შემთხვევაში მიუღებელია და ზოგჯერ აგრესიასაც იწვევს ჩემს მიმართ. მაგრამ, რას ვიზამთ, ერთად ვიზრდებით. მე არ მჯერა, რომ ერთი პარტია ან რომელიმე ერთი ინსტიტუტი შეიძლება განვითარებით გაიქცეს და საზოგადოების განვითარებას გაასწროს. ჩვენ ძალიან მწარე გამოცდილებით ვიზრდებით. ერთი მხრივ 200-წლიანი რუსული იმპერიის ქვეშ ყოფნა და პლუს რამდენიმე საუკუნე, როდესაც ჩვენ დამოუკიდებელი სამეფო სამთავროებიც არ გვქონია. გამოვტოვეთ ნაციონალური სახელმწიფოს ჩამოყალიბების პროცესი, რომელიც ევროპამ საუკუნეების წინ გაიარა. ბევრ სტადიებს დაჩქარებული ტემპებით ჩვენ ახლა გავდივართ. საბოლოო ჯამში ყველა ერთად ვიზრდებით.

ხშირად ამბობენ ხოლმე, ბევრი ფული ჩავდოთ განათლებაში და განათლება გადაარჩენს ქვეყანას. ასევე, მეცნიერებაში თუ ჩავდებთ ფულს – მეცნიერება გადაგვარჩენს და ა.შ. სინამდვილეში ესეც ილუზიაა. რამდენი ფულიც არ უნდა ჩადო და ხუთი აინშტაინიც რომ გაზარდო, ხუთივე გაიქცევა საქართველოდან. და არა მხოლოდ უკეთესი შემოსავლის გამო. მაგალითად, გია დვალს საქართველოში ვერ გააჩერებ – იმ ადამიანს რაც აინტერესებს, ის ხდება მარტო შვეიცარიაში, კოლაიდერში. იქ თუ არ იქნება, მისი ცხოვრების ინტერესი აღარ იარსებებს. მეცნიერებაც, განათლებაც, ზოგადად ნებისმიერი სფერო მიჰყვება ეკონომიკის განვითარებას. დაახლოებით იგივეა, რასაც ახალ გავდივართ: პოლიტიკური სისტემა, სამოქალაქო სექტორი და ასე შემდეგ, მიჰყვება საზოგადოების ზოგად განვითარებას.

- თქვენი აზრით, რა შანსი ექნება საპრეზიდენტო არჩევნებში „ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატს?

- ეს დამოკიდებულია როგორი იქნება საარჩევნო კამპანია „ნაციონალური მოძრაობის“ და „ქართული ოცნების“ მხრიდან. მესმის. რომ „ქართულ ოცნებას“ დღეს ძალიან მაღალი რეიტინგი აქვს. ადამიანებს ჯერ კიდევ აქვთ ფუჭი იმედები და მოლოდინი, რომ ეს პარტია ხალხს უკეთესი მომავლისკენ წაიყვანს; მათ შორის, გააუმჯობესებს ეკონომიკურ მდგომარეობას, რისიც მე არ მჯერა. ამიტომ, ვნახოთ. შემოდგომისთვის ძალიან ბევრი რამე შეიცვლება.

- ბიძინა ივანიშვილის მხარდაჭერა არ არის საკმარისი „ქართული ოცნების“ კანდიდატის გამარჯვებისთვის?

- ბიძინა ივანიშვილის მხარდაჭერა გულისხმობს იმას, რომ მათ საპრეზიდენტო კანდიდატს გარკვეული რეიტინგი ბიძინა ივანიშვილის მხარდაჭერის გამო მოჰყვება. წინასაარჩევნო კამპანიისას, შეიძლება ეს რეიტინგი მათმა კანდიდატმა დაკარგოს.

- ეკონომიკის მდგომარეობის შესახებ აკეთებთ ხოლმე საგანგაშო განცხადებებს. რა არის პრობლემა და რა მიგაჩნიათ, რომ შეიძლება გამოსავალი იყოს?

- ახლა რეცესიაა. ჩვენ მივდივართ ეკონომიკის შემცირებისკენ. მაისის მონაცემებით, ეკონომიკური ზრდა 0% იყო. ეს ნიშნავს, რომ თბილისში ძალიან პატარა ზრდაა და რეგიონებში არის ვარდნა. რეგიონებში რეცესია უფრო იგრძნობა, ვიდრე თბილისში. თუმცა, თბილისშიც რამდენიმე სუპერმარკეტების ქსელი იხურება, პატარა მაღაზიებსაც კეტავენ. რომ შევხედოთ მაკროეკონომიკურ პარამეტრებს, ფაქტობრივად, ყველა მაჩვენებელი გაუარესებულია. მთავარი მიზეზია ის, რომ ხელისუფლების პოლიტიკა გაუაზრებელი და უპასუხისმგებლოა. ხშირად, ერთ დღეს ერთს ამბობენ, მეორე დღეს აზრზს იცვლიან. ამას პირდაპირი გავლენა აქვს ეკონომიკაზე. ერთი დღე ატარებენ კამპანიას, რომ სამორინეები უნდა დავხუროთ, მეორე დღეს ამბობენ რომ არა, სამორინეები არ უნდა დავხუროთ; „ყარსი-ახალქალაქის“ რკინიგზასთან დაკავშირებით კითხვები აქვთ, მერე ამბობენ, არანაირი კითხვები არ არსებობსო. ასევე, შრომითი რეგულაციების შემოღება და ა.შ.

ამას ემატება ერთი მხრივ კრიმინოგენული სიტუაციის გაუარესება, მეორე მხრივ, საკმაოდ ნეგატიური პიარი, რომელიც ჩვენს ქვეყანას აქვს დასავლეთში, საიდანაც ჩვენთან პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები უნდა შემოდიოდეს. ამ ნეგატიურ პიარს თავად „ქართულმა ოცნებამ“ შეუწყო ხელი: თუკი საზღვარგარეთ შეხვედრა ჰქონდათ, მათ შორის ეკონომიკურ ფორუმზე, დავოსში, ხალხს, ვინც საქართველოში ინვესტიცია უნდა ჩადოს, იმათ ეუბნებოდნენ, რომ საქართველოში ბიზნესისთვის ხელსაყრელი გარემო არ არსებობს, მაღალი ადგილი რეიტინგებში, ბიზნესის თავისუფლების ხარისხი, ეს ყველაფერი ფასადური და ტყუილიაო, რაც ცხადია, ტყუილი არ ყოფილა. ამ ყველაფრის მერე რატომ უნდა მოუნდეს ინვესტორს აქ ფულის ჩადება – გაუგებარია.

როდესაც მათ ვეკითხები რა არის გამოსავალი, პასუხი აქვთ ერთი, რომ მიწებს ვხნავთ და შეუძლებელია, ამან ეკონომიკა არ გაზარდოსო. ეს ილუზიაა, მოვა შემოდგომა და სამწუხაროდ, საკუთარ გამოცდილებაზე ისწავლიან.

მეორე გზა, რაც ეკონომიკის ხსნად მიაჩნიათ, რუსეთის ბაზრის გახსნაა. ეს ასევე სრული აბსურდი და ილუზიაა, რომლითაც საკუთარ ამომრჩეველს კვებავენ. რუსეთის ბაზრის გახსნა ჩვენი ეკონომიკისთვის არ იქნება მნიშვნელოვანი სტიმული. 2003 წელს, როცა რუსეთის ბაზარი ღია იყო, მთლიანობაში დაახლოებით 100 000 ტონა მინერალური წყალი და ალკოჰოლური სასმელი გადიოდა, ეს დაახლოებით 75 მილიონი დოლარის შემოსავალი იყო. 2012 წელს, როცა რუსეთის ბაზარი დაკეტილია, საქართველოდან დაახლოებით 125 000 ტონა მინერალური და ალკოჰოლური სასმელებია გატანილი. 25 ათასი ტონით მეტი, თან იმ ბაზრებზე, სადაც უფრო მაღალმსყიდველობითუნარიანი მოსახლეობაა. სულ შემოსავალი იყო დაახლოებით 210 მილიონი დოლარი, 3-ჯერ მეტი, ვიდრე 2003 წელს. დღეს ამ მაჩვენებელს რუსეთის ბაზარი რომ დავამატოთ, მაქსიმუმ ეს იქნება დამატებით 50 მილიონი დოლარი. 50 მილიონი დოლარი კი საქართველოს მთლიანი ეკონომიკისთვის, რომელიც დღეს 28-29 მილიარდი ლარია, არაფერს შეცვლის.

- თქვენი აზრით გამოსავალი რა არის?

- კონკრეტული ნაბიჯებია გადასადგმელი. მთავარია, ეკონომიკაში სტაბილურობის განცდა გაჩნდეს. თუ ეს არ მოხდა, წავალთ რეცესიის სპირალში და მდგომარეობა სულ უფრო გაუარესდება. ამისთვის შევთავაზე, რომ საკანონმდებლო ცვლილებებზე, რომელიც ეკონომიკას ეხება 1 ან 2-წლიანი მორატორიუმი გამოეცხადებინათ.

ასევე შევთავაზე ფინანსური ამნისტია, იმ დარღვევებზე და არალეგალურ შემოსავლებზე, რომელიც 2013 წლის პირველ იანვრამდე იყო ჩადენილი. გასულ წლებში, პროკურატურას ზედმეტად მკაცრი მიდგომა ჰქონდა ბიზნესთან მიმართებაში და აჯარიმებდა. უამრავი საწარმო ვერ ახერხებს ამ ჯარიმების და საურავების გადახდას. არიან შებოჭილები. იდეალური გამოსავალი იქნებოდა ამნისტია. ადამიანები, ვისაც ბიზნესის ნიჭი აქვთ, სამწუხაროდ ყველგან ცოტაა. ესენი არიან ეკონომიკის ძრავები. მათ მოქმედებაზეა დამოკიდებული კერძო სექტორი როგორ მუშაობს და საბოლოო ჯამში ეკონომიკა როგორ ვითარდება. გარდა ამისა შევთავაზე ეკონომიკური დანაშაულის დეკრიმინალიზაცია.

- რაზეც გიპასუხეს, რომ ეს თქვენივე გუნდის წევრების და მომხრეების გადარჩენის მცდელობაა.

- ეს ხომ აბსურდია? ამნისტია არ ეხებოდა სახელმწიფო მოხელეებს. თუ რომელიმე სახელმწიფო მოხელე კორუფციაში იყო გარეული, ის უნდა დაისაჯოს. ეს ეხება ბიზნესს.

- მაშინ, ეს იმ ბიზნესმენებს ეხებათ, ვინც „ნაციონალურ მოძრაობას“ აფინანსებდაო.

- საწარმოები თუ არსებობდა, რომელიც წინა ხელისუფლებასთან იყო შეკრული, 9 თვის მანძილზე ხომ უნდა გამოევლინათ? ეგეც შევთავაზე, თუ თქვენ ფიქრობთ, რომ მსხვილი ბიზნესი „ნაციონალურ მოძრაობას“ აფინანსებდა, მაშინ მცირე ბრუნვის მქონე კომპანიებზე გავრცელდეს ამნისტია. რაღაც ზღვარი დავაწესოთ წლიური ბრუნვის მიხედვით, რომლის დაბლაც ვაპატიებთ ჯარიმა-საურავებს, იმათ მაინც გაეხსნათ ხელ-ფეხი და აკეთონ ბიზნესი, რაც ქვეყანაში სამუშაო ადგილებს გაზრდის. წინააღმდეგი წავიდნენ.

ეკონომიკური დანაშაულის დეკრიმინალიზაცია ნიშნავს, რომ თუ საწარმო რაიმე ეკონომიკურ დანაშაულს ჩადის, სახელმწიფოს მასთან დავა მხოლოდ სასამართლოში შეიძლება ჰქონდეს. თუ დაუმტკიცდება, რომ რაღაცას არასწორად აკეთებს, შეიძლება ქონებრივი პასუხისმგებლობა დააკისრონ. მაგრამ, დაიჭირო ბიზნესის მმართველი და ჩასვა 2 თვე წინასწარ პატიმრობაში, მერე საპროცესო გარიგებით ყველაფერზე მოაწერინო ხელი – ეს პრაქტიკა უნდა აღმოიფხვრას.

კიდევ ერთი ინიციატივა იყო, რომ მაკონტროლებელ ორგანოებს არ ჰქონოდათ ბიზნესის შემოწმების უფლება სასამართლოს ნებართვის გარეშე და ასევე შემოწმების ვადებიც უნდა შეზღუდულიყო. შემოწმება 2-3 თვეს და მეტხანს რომ გრძელდება, ბიზნესს ესეც ანგრევს.

ასევე შევთავაზე გადასახადების შეგვემცირებინა, როგორც ეს იყო საგადასახადო კოდექსში ჩაწერილი. ბიზნესისთვის ერთ-ერთი ცუდი სიგნალი იყო, როდესაც პარლამენტმა ეს ჩანაწერი გააუქმა და გადასახადები არ შეამცირა.

- თუმცა, „თავისუფლების აქტი“, რომლის მიხედვითაც გადასახადები უნდა შემცირებულიყო, პრეზიდენტმა  2009 წელს წარადგინა. 2012 წლამდე „ნაციონალურ მოძრაობას“ საკმაო დრო ჰქონდა ეს გადასახადები თავად შეემცირებინა...

- „ნაციონალურ მოძრაობას“ ჰქონდა ის არგუმენტი, რომ ომი იყო, ფინანსური კრიზისი დაერთო და სოციალური ვალდებულებების შესასრულებლად შემოსავლები გვჭირდებაო. ამის შემდეგ, წელს, უკვე არანაირი არგუმენტი არ არსებობდა გადასახადების შეუმცირებლობაზე.

- პრეზიდენტი რომ გახდეთ, რას გააკეთებთ? თავის დროზე ეს შეკითხვა პრეზიდენტობის კანდიდატ ლევან გაჩეჩილაძეს რომ დაუსვეს, უპასუხა გადავდგებიო.

- პრეზიდენტის კომპეტენცია საკმაოდ შეზღუდულია და ძირითადი მაინც საგარეო ურთიერთობები იქნება. ჩემი აზრით, მნიშვნელოვნად გასაძლიერებელია ევროატლანტიკური ვექტორი. ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ ეს ვექტორი საკმაოდ დასუსტდა. მეორე - ასევე გასაძლიერებელია დეოკუპაციის პოლიტიკა, რომელსაც „ნაციონალური მოძრაობა“ წლების განმავლობაში ატარებდა. ეს არის, რაზეც პრეზიდენტმა უნდა გაამახვილოს ყურადღება. ასევე გამოჩნდა, რომ ხელისუფლების ცვლის შემდეგ ჩვენ ძალიან სწრაფად გავიუარესეთ ურთიერთობა ჩვენს რეგიონში ყველა მეზობელთან – სომხეთთან, აზერბაიჯანთან, თურქეთთან, ირანთან. ამ ურთიერთობებს სჭირდება დალაგება. რუსეთთან ურთიერთობაში უნდა დავუბრუნდეთ იმ სწორ რელსებს, რომელზეც ვიდექით. რუსეთთან არც დიალოგია პრობლემა და არც ხალხთა შორის ურთიერთობა: რუსეთის მოქალაქეებს თავისუფლად შეეძლოთ ჩამოსვლა, ბიზნესის კეთება რუსებისთვის შეზღუდული არ ყოფილა და რუსული პროდუქციაც უპრობლემოდ იყიდებოდა.

ჩვენი მიდგომა იყო სწორი და პრაგმატული. ერთადერთი, რასაც არ ვთმობდით, ეს იყო ჩვენი ეროვნული ინტერესები. ახალი ხელისუფლება უშვებს შეცდომას, რაც შევარდნაძის ხელისუფლებამ დაუშვა. როდესაც თვლიან, რომ რუსეთთან კუდის ქიცინით, მუხლებზე დადგომით და ენის მოჩლექვით საუბარი შეიძლება მომგებიანი იყოს და ამით რუსეთს რამე გამოვტყუოთ. ეს ან მიამიტობაა, ან ისტორიის უცოდინარობა.

ასეთი ნაბიჯების პასუხად რუსეთი კიდევ უფრო უარესს აკეთებს ხოლმე. უკვე ვნახეთ ეს ნაბიჯები, როდესაც ოკუპაციის ხაზი გადმოწიეს დიცში და ერედვში და ე.წ. სასაზღვრო ზოლი გაამაგრეს. სამწუხაროდ, რუსეთისთვის ეს ჩვეული პრაქტიკაა. საბოლოო ჯამში, იმედი მაქვს რომ რუსეთის ეს ნაბიჯები დღევანდელ ხელისუფლებაში გულისწყრომას გამოიწვევს. იმედი მაქვს, მათ რაღაც ღირსების გრძნობა შერჩენილი აქვთ და ქვეყანა რუსეთთან მიმართებაში ძველ პოლიტიკას დაუბრუნდება.

- კოორდინაციის პრობლემა არ იქნება სხვა პოზიციის მქონე პრეზიდენტსა და სხვა პოზიციის მქონე მთავრობას შორის?

- საგარეო პოლიტიკა საბოლოო ჯამში მაინც პრეზიდენტის პრეროგატივაა. მას ექნება მნიშვნელოვანი უფლებამოსილებები, მათ შორის პირველი დონის შეხვედრებზე. კოორდინაცია რთული იქნება. ასეთი ტიპის კოაბიტაცია სამწუხაროდ დღესაც არ მიდის. იქითა მხრიდან თანამშრომლობის რაიმე იოტისოდენა სურვილიც არ იგრძნობა. ნებისმიერი მინისტრი ან დეპუტატი, რომელიც ეცდება რაღაც ტიპის საკითხებზე ელემენტარულ თანამშრომლობაზე წამოვიდეს, როგორც ჩანს გუნდში, ან პირადად პრემიერ-მინისტრისგან საყვედურებს ღებულობს. ამიტომ, თანამშრომლობის მცდელობის ნაცვლად, მუდმივად ცდილობენ გამწვავებას.

- პრაიმერში გამოვლენილი შედეგები თუ ცვლის თქვენს გეგმებს?

- რადგან დავკავდი ამ საქმით, მგონია რომ მნიშვნელოვანი საქმეების გაკეთება შემიძლია.  ჩემთვის მნიშვნელოვანია, რომ პარტიის შიგნიდან შეცვლის პროცესში მივიღო მონაწილეობა. უფრო კონკრეტულად - გავხადო ევროპული ტიპის პარტია, შიდა დემოკრატიით, გამჭვირვალობით... ამის გარეშე შეუძლებელია პარტიამ დაიბრუნოს საზოგადოებრივი ნდობა. უკვე შემდეგ, ვეცადოთ, რომ პარტიამ ნებისმიერი დონის არჩევნებში გამარჯვებისთვის იბრძოლოს. თუმცა, ვაგრძელებ ჩემს სხვა საქმიანობასაც, ვკითხულობ ლექციებს. მაქვს სტუდენტებთან ურთიერთობა და ვარ იმ საქმით დაკავებული, რაც საბოლოო ჯამში ყველაზე მეტად მიყვარს.

- ოჯახის შესახებ გვითხარით.

- მყავდა მეუღლე, რომელთანაც გაშორებული ვარ. ახლა მეორე მეუღლესთან ერთად ვცხოვრობ და ნოემბერში ბავშვს ველოდებით.

- თავისუფალი დრო თუ გრჩებათ და რა არის თქვენი გატაცება.

- თავისუფალი დრო როცა მქონდა ან ვკითხულობდი, ან ბუნებაში მეგობრებთან ერთად გავდიოდი ხოლმე და ვთევზაობდი. თევზაობა ბავშვობიდან ძალიან მიყვარს, მხოლოდ და მხოლოდ ანკესით. ახლა თავისუფალი დრო აღარ მაქვს და არც მახსოვს, ბოლოს როდის ვითევზავე. კითხვა ერთადერთია, რასაც ვერ ვეშვები. სამწუხაროდ, ბევრ დროს ვერ ვუთმობ იმის წაკითხვას, რაც გადანახული მაქვს. მუდამ მაქვს 1-2 წიგნი, რომელსაც ვკითხულობ და სანიშნე მაქვს ჩადებული. მაგრამ ამ კითხვის ტემპი ისეთი არ არის, როგორსაც მე ვისურვებდი. ბევრად ბედნიერი ვიქნებოდი ამას ვკითხულობდე და არა იმ კანონპროექტებს, რაც სრული უაზრობაა. მაგრამ ესეც ჩემი არჩევანია. თუმცა, ახლა რომ ვიღებდე გადაწყვეტილებას, მაინც იგივეს გავაკეთებდი.