რატომ არის საეჭვო, რომ ბაიდენი უკრაინის საკმარისად დაეხმარება?

 ომის 2 წლისთავს უკრაინა კვლავ იარაღის დეფიციტით და პუტინის ახალი შეტევით შეხვდა

რატომ არის ვალდებული აშშ დაიცვას უკრაინის სუვერენიტეტი

უკრაინაში რუსეთის არმიის შეჭრიდან 2 წელი გავიდა და კვლავ რთული მდგომარეობაა. სტრატეგიულად ნაკლებმნიშვნელოვანი, მაგრამ რუსებმა მაინც შეძლეს ქალაქ ავდეევკის აღება. ფრონტის ხაზზე უკრაინელებს სიმამაცე და შეუპოვრობას არ აკლიათ, სამაგიეროდ, ომის დაწყებიდან იარაღის მუდმივი დეფიციტი აქვთ. ომისთვის კარგად მომზადებული და შეტევაზე გადასული პუტინის არმია რიგ შემთხვევებში 10-ჯერ და უფრო მეტ სამხედრო პოტენციალს ფლობს. რაც შეეხება ჭურვებს, წლევანდელი იანვრის მონაცემებით, რუსული არტილერია დღეში საშუალოდ 10.000 ჭურვს ხარჯავდა, რასაც უკრაინელები 5-ჯერ ნაკლებს, 2.000-მდე ჭურვს უპირისპირებდნენ. შესაბამისად, წინააღმდეგობის გაწევა კვლავ თავგანწირვის და მაღალი პროფესიონალიზმის ხარჯზე ხდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრისას არაერთი ქართველი თუ უცხოელი „ექსპერტი“ ამტკიცებდა, მორჩა, ახლა ამერიკის პრეზიდენტი დემოკრატიული პარტიიდან - ჯოზეფ ბაიდენი დიქტატორ და თავხედ პუტინს წირვას გამოუყვანს, რუსეთს ჩამოშლის და დამთავრდება მათი ოკუპანტობაო. ასეთ „ექსპერტებს“ არ სურდათ იმის დანახვა, რომ 2008 წელს საქართველოში შემოჭრის შემდეგ ამერიკის ახლადარჩეულმა აგრეთვე დემოკრატმა პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ და ვიცე-პრეზიდენტმა ბაიდენმა პუტინს ძალიან სახარბიელო სიტუაცია შეუქმნეს. ბარაკ ობამას ადმინისტრაციამ ხელისუფლებაში მოსვლის პირველივე წელს, 2009-ში, „გადატვირთვის პოლიტიკა“, წამოიწყო, რაც პუტინს ამერიკა-რუსეთის ურთიერთობის „სუფთა ფურცლიდან“ დაწყებას სთავაზობდა. „სუფთა ფურცელი“ კი ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, საქართველოს წინააღმდეგ ჩადენილ უპატიებელ დანაშაულებზე მინიმუმ თვალის დახუჭვას ნიშნავდა.

2009 წლის მარტი. რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი ლავროვი და აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი ჰილარი კლინტონი. აშშ-რუსეთის ურთიერთობის „გადატვირთვის“ სიმბოლური ღილაკით ხელში.

არც 2014 წლის და პუტინის მიერ ყირიმის ანექსიის დავიწყება ღირს - მაშინაც ბარაკ ობამას ადმინისტრაციას მნიშვნელოვანი პროტესტი არ გამოუხატავს. თანაც, ამერიკის პრეზიდენტი ვალდებულიც იყო, რომ უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობა დაეცვა. გავიხსენოთ კიდევ ერთი დემოკრატი პრეზიდენტი - ბილ კლინტონი, რომელიც უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის გარანტად ჩადგა. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ უკრაინაში არსებულ ბირთვულ არსენალზე უკრაინის ხელისუფლებას სამმა ბირთვულმა სახელმწიფომ - რუსეთმა, აშშ-მა და დიდმა ბრიტანეთმა უარი ათქმევინეს და ბირთვული არსენალი რუსეთმა გაიტანა. სანაცვლოდ კი უკრაინის სუვერენიტეტის და ტერიტორიული მთლიანობის გარანტორებად აშშ (პრეზიდენტი კლინტონი), ბრიტანეთი (პრემიერ-მინისტრი მეიჯორი) და რუსეთი (პრეზიდენტი ელცინი) დადგნენ. 2014 წელს, რუსეთმა ყირიმის ნახევარკუნძული მიითვისა. უკრაინის სუვერენიტეტი დაირღვა. ამერიკის პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ კი წინამორბედის და თანაპარტიელის - ბილ კლინტონის ნაკისრი გარანტია არ შეუსრულა უკრაინას...

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, ლოგიკური იყო, როდესაც ეჭვს გამოთქვამდნენ - რუსეთის შეჭრის შემთხვევაშიც, ამერიკის დღევანდელი პრეზიდენტის ადმინისტრაცია უკრაინას სათანადოდ არ დაეხმარებაო.

ომის დაწყებიდან 2 წლის თავზე უკრაინელებისთვის შეიარაღების ნაკლებობა კვლავ სახეზეა. ბოლო თვეებია ბაიდენის ადმინისტრაცია უკრაინას იარაღს საერთოდ აღარ აწვდის, თუმცა, რესურსი არსებობს. უფრო კონკრეტულად, PDA (Presidential Drawdown Authority) არხით, რომლის მეშვეობითაც შეერთებული შტატები უკრაინას სამხედრო დახმარებას უწევს, $4.2 მლრდ-ია დარჩენილი. გასული წლის 23 დეკემბრიდან შტატებმა შეაჩერა უკრაინისთვის ყველანაირი სამხედრო დახმარება. ბაიდენის ადმინისტრაცია ითხოვს ახალი, $90 მლრდ-იანი პაკეტის მხარდაჭერას, რომელშიც ისრაელის მხარდაჭერასთან და აშშ-ის საზღვრის დაცვასთან ერთად არის შეტანილი უკრაინის დახმარებაც. აშშ-ის სახელმწიფო საზღვრის დაცვის ღონისძიებები მიგრანტებისგან არაეფექტიანად მიაჩნია „რესპუბლიკური“ პარტიის ნაწილს და ამ ერთობლივ პაკეტს მხარს არ უჭერს. შესაბამისად, „ჰაერში“ რჩება უკრაინის დახმარებაც. თუმცა, როგორც ვთქვით, უკვე დამტკიცებული რესურსიდან ასათვისებელია 4.2 მლრდ, რასაც ბაიდენის ადმინისტრაცია არ იყენებს. მიზეზად კი, საკუთარი სამხედრო რესურსების სიმწირეს ასახელებს - სანამ ახალი შევსება არ გვექნება, მანამდე „ჩვენთვის არაკომფორტულია“ სამხედრო რესურსის უკრაინისთვის მიწოდებაო...

ბაიდენის ორჭოფობა ომის დაწყებამდე

ომის დაწყებიდან 2 წელი გავიდა. რას აკეთებდა პრეზიდენტი ბაიდენი ომამდე და ომის შემდეგ? რუსეთის შეჭრამდე 2 კვირით ადრე პუტინისთვის ულტიმატუმის წაყენების ნაცვლად, ზეწოლა გააძლიერა პრეზიდენტ ზელენსკიზე - იცოდე, რუსეთი შემოიჭრებაო. რა უნდა ექნა ზელენსკის, გაქცეულიყო თუ წინასწარ კაპიტულაცია გამოეცხადებინა?

2022 წლის 15 თებერვალს ცნობილი გახდა, რომ ბაიდენის ადმინისტრაციამ საკუთარი საელჩო კიევიდან ლვოვში (ლვივში) გადაიტანა, რაც დიპლომატიის ენაზე ნათელი სიგნალია. იმის ნაცვლად, რომ რუსეთის შესაძლო შეჭრის აღსაკვეთად პუტინზე ზეწოლა გაეძლიერებინა, საელჩოს კიევიდან გადატანით ამერიკამ კიევში შეჭრაზე რუსეთის არმიას „მწვანე შუქი აუნთო“.

19 თებერვალს ბაიდენმა ოფიციალური განცხადება გააკეთა და თქვა, რომ „რუსეთი რამდენიმე დღეში კიევს შეუტევს“.

რუსეთის შესაძლო შეჭრაზე რა ქმედებას აპირებდა ამერიკის პრეზიდენტი, ბაიდენმა ჯერ კიდევ 20 იანვარს განაცხადა, რომ გააჩნია რას იზამს რუსეთი, თუ იქნება მცირე შეჭრა, მაშინ არ ჩავერევით, თუ მთელი რესურსით შეუტევენ უკრაინას, ეს რუსეთისთვის კატასტროფა იქნებაო. ასეთი ორაზროვანი და არამკაფიო დამოკიდებულება ამერიკის პრეზიდენტის მხრიდან ცხადია არ გამოდგებოდა პუტინის შესაჩერებლად და არც გამოდგა.

გავიხსენოთ, აშშ-ის გაერთიანებული შტაბების უფროსის გენერალ მარკ მილის განცხადებაც, რომელიც 5 თებერვალს, რუსეთის შეჭრამდე ორიოდე კვირით ადრე გავრცელდა. „თუკი რუსეთი სრულმასშტაბიან შეჭრას განახორციელებს, კიევს 72 საათში აიღებენ“, - ასეთი იყო პროგნოზი შეერთებულ შტატებში.

24 თებერვალს რუსეთი შეტევაზე რომ გადავიდა, ბაიდენმა მიმართა ზელენსკის - აი, ხომ გეუბნებოდიო და შესთავაზა თვითმფრინავი კიევიდან საევაკუაციოდ.

ბაიდენმა ღირსეული პასუხი მიიღო დაბომბვის ქვეშ მოყოლილ კიევში მყოფი ზელენსკისგან: I need ammunition, not a ride - „მე მჭირდება იარაღი და არა მოგზაურობა“.

უკრაინელები არ დანებდნენ, ჩაებნენ ომში და ამერიკელების თუ ევროპელი ლიდერების მხრიდან იარაღით მხარდაჭერის გარეშე მყოფებმა რუსები კიევში არ შეუშვეს.

რატომ ვერ შევიდნენ რუსული ტანკები კიევში?

გავიხსენოთ, რა გახდა ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, რის გამოც რუსული ტანკები კიევში ვერ შევიდნენ. 2014 წლის ყირიმის ანექსიის შემდეგ პრეზიდენტ ობამას და ვიცე-პრეზიდენტ ბაიდენის ხელისუფლებამ უკრაინისთვის იარაღის მიყიდვა აკრძალა. მართალია, 2014 წელს კონგრესმა მხარი დაუჭირა უკრაინისთვის ლეტალური იარაღის მიწოდებას, მაგრამ ობამას ადმინისტრაციამ გადაწყვეტილება არ მიიღო. 2015 წელს, პრეზიდენტ პოროშენკოს მრჩევლის რანგში მიხეილ სააკაშვილიც იყო ჩასული აშშ-ში და კონგრესში და სენატში გამოსვლებს მართავდა. სააკაშვილი ცდილობდა ამერიკის ხელისუფლება დაეთანხმებინა თავდაცვითი იარაღის მიწოდებაზე. თუმცა, საბოლოოდ ვერც სააკაშვილმა და ვერც უკრაინის მაშინდელმა ხელისუფლებამ მიზანს ვერ მიაღწიეს. უკრაინამ ობამას პრეზიდენტობისას ამერიკისგან იარაღი ვერ მიიღო. შესაბამისად, უკვე აღმოსავლეთ უკრაინაში შეტევაზე გადასულ რუსულ სამხედრო ძალებს უკრაინა ამერიკის მხარდაჭერის გარეშე უწევდა წინააღმდეგობას. სეპარატისტებმა და რუსეთის არმიამ მაგ პერიოდში დაიკავა უკრაინული ლუგანსკის და დონეცკის უდიდესი ნაწილი.

2017 წლის სექტემბერი. უკრაინის პრეზედენტი პეტრო პოროშენკო და აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი.

ობამას ადმინისტრაციის შემოღებული იარაღზე აკრძალვა მოხსნა ამერიკის მომდევნო პრეზიდენტმა - დონალდ ტრამპმა. 2017 წელს, ობამას პოლიტიკის საპირისპირო გადაწყვეტილებით, ტრამპი დათანხმდა უკრაინისთვის 40 მლნ-ზე მეტი ღირებულების იარაღის მიწოდებას, მათ შორის იყო სნაიპერული შაშხანები მოდელი „M107A1“ და ტანკსაწინააღმდეგო კომპლექსები „ჯაველინი“. ტრამპის ადმინისტრაციამ 2019 უკრაინის სამხედრო პოტენციალის გასაძლიერებლად $300 მლნ გამოყო, საიდანაც ნაწილი შეიარაღებას და ნაწილიც უკრაინელი სამხედროების წვრთნას მოხმარდა. მოგვიანებით, ზელენსკის ადმინისტრაციაში არაერთხელ აღნიშნეს კიდეც, რომ ასობით რუსული ტანკი ამერიკული „ჯაველინებით“ გაანადგურეს და არ შეუშვეს კიევში. „რომ არა ტრამპის პრეზიდენტობისას მოწოდებული ჯაველინები, მდგომარეობა ბევრად რთული იქნებოდა“, - თქვეს პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში.

რატომ ეხმარება ბაიდენი უკრაინას არასაკმარისად?

უკრაინაში რუსეთის ფართომასშტაბიანი შეჭრიდან 1 თვეში ბაიდენი პოლონეთში ჩავიდა და ვარშავაში სიტყვით გამოვიდა. ერთ-ერთი მთავარი მესიჯი იყო: „რუსეთი თუ ნატოს ქვეყნებში გადავა, მკაცრ პასუხს მიიღებს“. უკრაინა არ არის ნატოს წევრი და შესაბამისად, ეს განცხადებაც რუსეთისთვის უკრაინის ტერიტორიაზე ომისთვის ირიბად კვლავ „მწვანე შუქის“ ანთებად შეიძლება ჩავთვალოთ - მთავარია, ნატოს წევრი პოლონეთისთვის არ დაერტყა რუსეთს.

აქვე ჩნდება კითხვა - აბა რატომ ეხმარება იარაღით ამერიკა, თუ ბაიდენს არ აქვს მკაფიო პოზიცია უკრაინის მხარდაჭერაზე? პასუხი მარტივია: მას შემდეგ, რაც უკრაინის პრეზიდენტმა ბაიდენის ადმინისტრაციის „რჩევას“ არ დაუჯერა და რუსული არმიის წინააღმდეგ ბრძოლაში საკუთარი რესურსით ჩაება, კიევის შემოგარენში ასობით ტანკი ააფეთქა, ოკუპანტების ელიტარული სამხედრო დანაყოფების ცოცხალი ძალა გაანადგურა და კიევში არ შეუშვა, დასავლეთის ქვეყნების ლიდერები იძულებული გახდნენ უკრაინას დახმარებოდნენ. კი, იძულებული გახდნენ და მოუწიათ, რადგან დემოკრატიულ ქვეყნებში ამომრჩეველი ბევრ რამეს წყვეტს. როცა მთელმა მსოფლიომ დაინახა ვინ იყო დამნაშავე ამ ომში, ამომრჩეველმა მკაფიოდ მოითხოვა უკრაინის დახმარება. ხელისუფლება კი, რომელიც თავის ამომრჩეველს არ უსმენს, არჩევნებში მარცხდება და წასვლა მოუწევს. 

ამიტომ, როცა ერთი მხრივ ამომრჩეველია და მეორე მხრივ წლების მანძილზე ჩამოყალიბებული პოლიტიკის ტრადიცია - „ოქროს შუალედი“ იყო მოსაძებნი. და აი, ოქროს შუალედი ასე ჩამოყალიბდა - უკრაინისთვის წვეთობით სამხედრო დახმარება და თან ულტიმატუმი კიევს - არ გაბედოთ და რუსეთის ტერიტორიაზე არ გამოიყენოთ ჩვენგან მიღებული ჭურვებიო.

რაც უცხოურ მედიაშია გავრცელებული, დღევანდლამდე, უშუალოდ იარაღის თვალსაზრისით, ამერიკამ უკრაინას 2022-2023 წლებში ჯამურად $23 მლრდ-მდე ღირებულების შეიარაღება მიაწოდა. ამერიკის შესაძლებლობებზე კი ზედაპირული წარმოდგენის შესაქმნელად ალბათ პენტაგონის ბიუჯეტი გამოდგება. 2022 წელს მისი მოცულობა $753 მლრდ, 2023-ში კი $817 მლრდ-მდე იყო.

ასევე, ცნობილია ამერიკული იარაღის ექსპორტის მაჩვენებლები. 2023 წელს იარაღის ექსპორტმა აშშ-დან რეკორდული, $238 მლრდ შეადგინა. აქედან უშუალოდ ამერიკული იარაღი დიდი მოცულობით შეისყიდეს პოლონეთმა, გერმანიამ და სხვა, მათ შორის არაევროპულმა ქვეყნებმა. უკრაინაში რუსეთის შეჭრამ ბევრი ლიდერი დააფიქრა საკუთარი ქვეყნის თავდაცვის გაძლიერებაზე.

უკრაინამ კი, მიუხედავად მრავალგზის თხოვნისა და საჭიროების დასაბუთებისა, დღემდე ვერ მიიღო ამერიკის მიერ უკვე მოძველებულად მიჩნეული F-16 ტიპის თვითმფრინავები და შორ მანძილზე წამსვლელი ჭურვებიც კი. ბაიდენის ადმინისტრაციის პოზიცია უცვლელი ჩანს - უკრაინამ არ უნდა შეუტიოს სამხედრო სამიზნეებს რუსეთის ტერიტორიაზე ამერიკული იარაღით. ასე კი, ომში გამარჯვება წარმოუდგენელია.

ბაიდენის ადმინისტრაცია და „ლენდ-ლიზი“

უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ, ყველამ ნათლად დაინახა, პუტინი არაფრად აგდებდა ქვეყნებს შორის დამკვიდრებული საზღვრების ხელშეუხებლობის შეთანხმებას. ბევრმა ლიდერმა აღიარა კიდეც თავისი შეცდომა, რომ ჯერ 2008 წელს საქართველოში რუსეთის შემოჭრა ვერ აღკვეთეს და რუსეთს სათანადო პასუხი არ გასცეს; შემდეგ 2014 წელს ყირიმის მიტაცებას არ შეუშალეს ხელი და კვლავ განაგრძეს თანამშრომლობა პუტინის რუსეთთან. ამ ყველაფერმა კი, პუტინის მადა გააძლიერა. მისი სურვილი, გააკონტროლოს საბჭოთა კავშირის საზღვრებში არსებული ტერიტორია, ყირიმის მიტაცების შემდეგ უკვე აღმოსავლეთ უკრაინას მისწვდა. 2022 წელს კი სულაც მთელ ქვეყანას დაესხა თავს.

აღსანიშნავია, რომ ჯერ კიდევ რუსეთის შეჭრამდე, 2022 წლის იანვარში რესპუბლიკელმა სენატორმა ჯონ კორინმა კოლეგებთან ერთად სენატს ორპარტიული ინიციატივა - ლენდ-ლიზის კანონპროექტი წარუდგინა. ინიციატივის ავტორების თქმით, კანონპროექტის დამტკიცება და ამოქმედება უკრაინას საშუალებას მისცემდა რუსეთის შეჭრისგან თავი დაეცვა. იანვარში, სენატორი კორინი მტკიცედ ითხოვდა პრეზიდენტ ბაიდენისგან, სასწრაფოდ მომხდარიყო ლენდ-ლიზის კანონის დამტკიცება, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მისი თქმით, რუსეთი უკრაინაში აუცილებლად შეიჭრებოდა, რადგან თავის დროზე შერჩა საქართველოში შეჭრა, ყირიმის ანექსია და მხოლოდ ამერიკის მტკიცე პოზიცია და უკრაინის სათანადო შეიარაღება იყო პუტინის შეჩერების საშუალება. სხვათა შორის, კორინმა თავის გამოსვლაში ნაცისტური გერმანიის ომიც გაიხსენა და თქვა, რომ თავის დროზე ამერიკას ნეიტრალური პოზიცია რომ არ აერჩია, ევროპაში მილიონობით ადამიანი სიკვდილს გადარჩებოდა, რადგან ჰიტლერი ომს ვერ გაბედავდაო. ამის მიუხედავად, ლენდ-ლიზის დამტკიცება გაჭიანურდა და უკვე რუსეთის შეჭრის შემდეგ გამოფხიზლდა სენატი.

თუ გავიხსენებთ, 1941 წლის 11 მარტს, პრეზიდენტმა რუზველტმა ხელი მოაწერა ლენდ-ლიზის აქტს, რომლის წყალობითაც ამერიკამ ნაცისტური გერმანიის წინააღმდეგ ომში მოკავშირეებს $50 მილიარდზე მეტი (დღევანდელი ფასებით $700 მილიარდზე მეტი) ღირებულების სამხედრო დახმარება მიაწოდა. ამერიკული დახმარების უდიდესი ნაწილი, $31.4 მლრდ დიდმა ბრიტანეთმა მიიღო, საბჭოთა კავშირმა კი $11.3 მლრდ. მოგვიანებით საბჭოთა კავშირის ლიდერმა სტალინმა თქვა კიდეც, რომ არა ამერიკული მანქანები, ამ ომს წავაგებდითო. ჯამში, ლენდ-ლიზით ამერიკამ საბჭოთა კავშირს მიაწოდა 400.000 ჯიპი და სატვირთო ავტომობილი, 12.000 ერთეული ჯავშანტექნიკა, მათ შორის 7.000 ტანკი; 11.400 თვითმფრინავი და 1.75 მლნ ტონა სურსათი. დღევანდელი ფასებით, დაახლოებით $143 მლრდ ღირებულების. გაცილებით მასშტაბური იყო ლენდ-ლიზით რესურსების მიწოდება დიდი ბრიტანეთისთვის. სწორედ ასეთმა მასშტაბურმა დახმარებამ გადაწყვიტა ომის ბედი და გამოიწვია ჰიტლერის დამარცხება, თორემ წვეთებით დახმარების შემთხვევაში ევროპა განწირული იყო.

ამერიკას რომ ბიუროკრატიული შეფერხებების გარეშე შესძლებოდა უკრაინისთვის რესურსის მიწოდება, აშშ-ს წარმომადგენელთა პალატამ უკრაინის დასახმარებლად ლენდ-ლიზის კანონი ხმათა უმრავლესობით 29 აპრილს დაამტკიცა.

მაგრამ, სასტიკ ომში, როდესაც რუსეთის სამხედრო ძალა მრავალჯერ აღემატებოდა უკრაინის შესაძლებლობებს და შეტევის ახალ ეტაპზე გადავიდა დონბასის სრული კონტროლისთვის, ინტენსიურად ბომბავდა უკრაინას და ყოველ წუთს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, ამერიკის პრეზიდენტი ლენდ-ლიზის აქტის ხელმოსაწერად 9 მაისს დაელოდა.

ბაიდენმა კანონს ხელი 9 მაისს მოაწერა და გაჩნდა იმედი, რომ შეერთებული შტატები ახლა მაინც დღე-დღეზე დაიწყებდა უკრაინისთვის შეიარაღების მიწოდებას, მაგრამ...

2 წლის თავზეც, ბაიდენის ხელმოწერილი ლენდ-ლიზის კანონი ქაღალდად დარჩა და სხვა არხებით წვეთ-წვეთი მიწოდებაც დეკემბრის შემდეგ გაჩერებულია. ბაიდენის ადმინისტრაცია იარაღის მიუწოდებლობას რესპუბლიკურ პარტიას და ყოფილ პრეზიდენტ ტრამპს აბრალებს - ეგენი ბლოკავენ ახალი, 90 მილიარდიანი დახმარების პაკეტის დამტკიცებასო.

დასკვნის მაგიერ

გამოცდილებით თუ გავითვალისწინებთ, თუკი უკრაინა ომში ვერ გაიმარჯვებს, კიდევ უფრო უარესი პერსპექტივა ჩნდება. როგორც 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომის შემდეგ შექმნილმა სხვადასხვა კომისიებმა თუ საერთაშორისო ორგანიზაციებმა ომში დამნაშავის ძებნა საქართველოს ხელისუფლებაში დაიწყეს, რუსეთს კი ენის მოჩლექით ელაპარაკებოდნენ, უკრაინასთან მიმართებაშიც იგივეა მოსალოდნელი. რუსეთის გამოგონილი ლეგენდა - უკრაინელები რუსულენოვან მოსახლეობას ავიწროებდნენ და ჩვენ იძულებული გავხდით მათ დასახმარებლად შესულიყავითო, პუტინის პროპაგანდის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ნაწილია. ასე იყო საქართველოზეც, ჯერ კიდევ გამსახურდიას პრეზიდენტობისას გაჩაღებული ომის დროს პროპაგანდა ამტკიცებდა, თითქოს არაქართველებს, მათ შორის ეთნიკურ ოსებს საქართველოდან აძევებდნენ, მოგვიანებით მიხეილ სააკაშვილს აბრალებდნენ, თითქოს მისი ბრალი იყო რუსეთის საქართველოში შემოჭრა და ოკუპაცია... პრორუსულ ძალებში მსგავსი და უარესი შინაარსის პროპაგანდის გავრცელება იყო და გაგრძელდება კიდეც. მთავარია, თუკი ცივილიზებულ ქვეყნებს და მათ შორის ამერიკის შეერთებულ შტატებს რეალურად სურთ ოკუპანტის შეჩერება და საკუთარი მიწის მცველი უკრაინელების დახმარება, დროულად და მასშტაბურად დაეხმარონ. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, მეორე მსოფლიო ომის დროს ამერიკამ საბჭოთა კავშირს 7.000 ტანკი და 11.400 თვითმფრინავი მიაწოდა. დღემდე კი უკრაინამ ამერიკისგან მიიღო 30-ზე ნაკლები ტანკი, 38 ერთეული ზალპური ცეცხლის რეაქტიული საარტილერიო სისტემა „ჰაიმარსი“ და აგრეთვე სხვა, შედარებით მსუბუქი შეიარაღება თუ აღჭურვილობა. ცხადია, ბევრად მეტი ტანკი, ძირითადად საბჭოთა T-72 პოლონეთიდან და ჩეხეთიდან მიიღო, თუმცა, რუსეთის დასამარცხებლად ეგ არ კმარა. უკრაინის ხელისუფლება მუდამ აცხადებს, ასეთი მცირე მასშტაბის დახმარება საკმარისი არ არის. ევროკავშირმა დაპირებული მილიონი ჭურვის ნაცვლად უკრაინას მხოლოდ 30% მიაწოდა, გასულ ზაფხულში უკრაინელების მიერ კონტრშეტევის ჩავარდნის მიზეზად კი, ასევე ამერიკისგან და ევროკავშირისგან დაპირებულ და მიუღებელ სამხედრო დახმარებას ასახელებენ. რუსეთი თითქმის ყოველდღე ბომბავს უკრაინის ტერიტორიას, საცხოვრებელ სახლებს, კვდება მშვიდობიანი მოსახლეობა, იღუპებიან რუსეთის არმიის წინააღმდეგ მებრძოლი ჯარისკაცები. როგორც გამოცდილება აჩვენებს, ოკუპანტს მხოლოდ სათანადო სამხედრო ძალა თუ შეაჩერებს. სათანადო რესურსი კი, აქვს ამერიკას, რომლის პრეზიდენტიც დღემდე ფეხს ითრევს უკრაინის სრულფასოვნად მხარდაჭერისგან.

                                                        დამწვარი რუსული ტანკები ქალაქ ბუჩაში

 

კრიშტიანუ 39 წლისაა

 პუშკაშის პრიზი და „ფიფას“ დაწუნებული გოლი, რომელიც რონალდუმ მაკრატელათი გაიტანა

    ყველა დროის საუკეთესო ბომბარდირი კრიშტიანუ რონალდუ დუშ სანტუშ ავეირუ, ან როგორც ყველა იცნობს - რონალდუ დღეს 39 წლის გახდა. არის თუ არა ყველა დროის საუკეთესო ფეხბურთელი, ეს გემოვნების ამბავია და კამათიც უსასრულოდ შეიძლება გაგრძელდეს. მაგრამ, არის თუ არა ყველა დროის საუკეთესო სპორტსმენი - აქ საკამათო ბევრი აღარაფერია. კრიშტიანუ 2002 წლიდან პროფესიონალი ფეხბურთელია და 22 წლის შემდეგ, უკვე 39 წლის ასაკშიც საუკეთესო სპორტულ ფორმაშია.

17 წლის იყო, როცა პორტუგალიის ქალაქ ლისაბონის „სპორტინგის“ წევრი გახდა, 18 წლის უკვე ინგლისში, „მანჩესტერ იუნაიტედში“ გადავიდა, 24 წლისა ესპანეთში, მადრიდის „რეალში“ წავიდა, 9 წლის შემდეგ, 33 წლის რონალდუმ იტალიაში, ტურინის „იუვენტუსში“ განაგრძო თამაში, 36 წლის ასაკში კვლავ ინგლისში, „მანჩესტერ იუნაიტედში“ დაბრუნდა და კლუბის ხელმძღვანელობასთან უთანხმოების გამო 38 წლის ვარსკვლავი უკვე სულ სხვა, ევროპის ტოპ-ჩემპიონატებთან შედარებით მდარე, საუდის არაბეთის პროლიგის კლუბ „ალ-ნასრის“ ფეხბურთელი გახდა.

მიუხედავად სოლიდური ასაკისა და მსოფლიოში ყველაზე დიდი შემოსავლისა (არაბული კლუბი წლიურად 200 მილიონ დოლარზე მეტს უხდის), რონალდუ ისევ ძველებურად ვარჯიშობს და ისევ ბავშვურად უხარია გოლების გატანა. სპორტსმენის ეტალონი კი მეტი რა უნდა იყოს - დაუზარელი ვარჯიში და ახალ-ახალი გამარჯვებების ჩაუქრობელი ჟინი.

ერთი გოლის ისტორია და საფეხბურთო „ბოსების“ ნეგატიური დამოკიდებულება

    შეუძლებელია რონალდუს მიღწევებზე ლაპარაკმა ლიონელ მესის შესახებ გამოთქმული მოსაზრებების გარეშე ჩაიაროს. ბოლო-ბოლო, რონალდუც და მესიც თავიანთ საუკეთესო წლებში ესპანეთის ლალიგაში 9 წლის მანძილზე იყვნენ კონკურენტები, უამრავი ჯილდოებიც მოიგეს და თავიანთი კონკურენციით ფეხბურთი არამხოლოდ ესპანეთში, არამედ მსოფლიოშიც მნიშვნელოვნად მაღალ დონეზე აიყვანეს. ის, რომ ფეხბურთი გუნდური სპორტია და ცალკე აღებული ერთი მოთამაშის მოგებული ჯილდოების შეფასება მთლად ობიექტური საქმე არ არის, აშკარაა. ერთია, როცა საათივით აწყობილი გუნდის საჭირო ჭანჭიკი ხარ და მეორეა, როცა მთელი გუნდის „თრევა“ მეტწილად საკუთარი მხრებით გიწევს. ამიტომ, ბევრი შესანიშნავი ფეხბურთელი დაჩაგრულა არასათანადო გუნდელების გამო, თუმცა, ერთეულებს მოუხერხებიათ გაცილებით დიდი ტვირთის საკუთარი მხრებით ზიდვა, როცა მხარში ამომდგომი გვერდით არ ჰყოლიათ. გადამწყვეტ მომენტებში ვის მეტად გამოუვლენია ლიდერის თვისებები და ვის მეტად დაუღალატებია გუნდი - ესეც კი საბოლოოდ შემფასებლის მიერ სუბიექტურ გადაწყვეტილებაზე დადის. 

    ერთ-ერთი ყველაზე სუბიექტური პრიზი, რომლითაც მსოფლიოში გამორჩეულ ფეხბურთელებს აჯილდოებენ, „ოქროს ბურთია“. ამ ნომინაციაში, ლიონელ მესი კრიშტიანუ რონალდუს 8:5 უგებს, თუმცა, მესისთვის ოქროს ბურთის მინიჭებამ არაერთ წელს გამოიწვია უსამართლობის განცდა. იყო შემთხვევები, როდესაც წლის მანძილზე სხვა ფეხბურთელებს უფრო მეტი გატანილი გოლი თუ მოგებული ტიტული ჰქონდათ, თუმცა, „ფიფას“ და სპორტული ჟურნალისტების სუბიექტური გადაწყვეტილებით, „ოქროს ბურთი“ მესის დარჩა.

კიდევ ერთი პრიზი, რომელიც ყველა ფეხბურთელისთვის საოცნებოა და შეიძლება მხოლოდ ერთი გოლის გატანითაც მიიღოს - პუშკაშის პრიზია. უნგრელი ფრენც პუშკაში მიჩნეულია 1950-60-იანი წლების საუკეთესო თავდამსხმელად და ბომბარდირად. უნგრეთის ნაკრების და მადრიდის „რეალის“ ლეგენდა 2006 წელს გარდაიცვალა. მისი ხსოვნის პატივსაცემად ფიფას მაშინდელმა პრეზიდენტმა ზეპ ბლატერმა 2009 წელს დააარსა - „პუშკაშის პრიზი“, რომელიც გადაეცემა წლის საუკეთესო და ესთეტიკურად ყველაზე ლამაზი გოლის ავტორს.

პირველი პრიზის მფლობელი გახდა კრიშტიანუ რონალდუ, რომელიც მაშინ „მანჩესტერ იუნაიტედში“ თამაშობდა და უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის მეოთხედფინალში „პორტუს“ გაუტანა. 

იგივე პრიზზე რონალდუ კიდევ ერთხელ, 2018 წელს იყო ნომინირებული, როდესაც მადრიდის „რეალის“ თავდამსხმელი იყო და ჩემპიონთა ლიგის 2017-2018 წლის სეზონზე, მეოთხედფინალურ მატჩში „იუვენტუსის“ მეკარე ჯანლუიჯი ბუფონს „მაკრატელა“ გაუტანა. თუმცა, პუშკაშის პრიზი „ლივერპულის“ თავდამსხმელს, მოჰამედ სალაჰს მისცეს, რომელმაც ინგლისის პრემიერლიგის მატჩში „ევერტონს“ გაუტანა.

2019 წელს, ჟურნალისტ პირს მორგანთან ინტერვიუში რონალდუმ თავისი გოლი ფეხბურთის ისტორიაში საუკეთესო გოლად მიიჩნია.

„მე არასოდეს მინახავს მაკრატელათი გატანილი მსგავსი გოლი. ის, რაც ნახტომში შევასრულე ბუფონის, „იუვენტუსის“ წინააღმდეგ, ჩემპიონთა ლიგის მეოთხედფინალში, შესაძლებელია ერთ-ერთი საუკეთესო გოლია, რაც კი საერთოდ მინახავს. არა იმიტომ რომ ჩემი გატანილი გოლია, სხვას რომ გაეტანა, იმავეს ვიტყოდი.

- სექსს ჯობია?

- სექსს თუ ჯობია?

- გულწრფელად მიპასუხე.

- გულწრფელად? არა! ჩემ ჯორჯინასთან სექსს არ ჯობია.

რონალდუს მიღწევები

დღემდე კრიშტიანუ რონალდუს პროფესიულ კარიერაში სულ გატანილი აქვს 873 გოლი, რაც ყველა დროის საუკეთესო მაჩვენებელია. რაც შეეხება გუნდურ ჯილდოებს, მათი რაოდენობა 35-ია:

მანჩესტერ იუნაიტედი (10)[6]

 

ინგლისის ჩემპიონი (3): 2006–07, 2007–08, 2008–09

ასოციაციის თასის მფლობელი (1): 2003–04

ლიგის თასის მფლობელი (2): 2005–06, 2008–09

ინგლისის სუპერთასის მფლობელი (1): 2007

ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებული (2): 2007–08

მსოფლიო საკლუბო ჩემპიონატის გამარჯვებული (1): 2008

 

  რეალ მადრიდი (16)[6]

 

 

ესპანეთის ჩემპიონი (2): 2011–12, 2016–17

ესპანეთის თასის მფლობელი (2): 2010–11, 2013–14

ესპანეთის სუპერთასის მფლობელი (2): 2012, 2017

ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებული (4): 2013–14, 2015–16, 2016–17, 2017–18

უეფა-ს სუპერთასის გამარჯვებული (3): 2014, 2016, 2017

მსოფლიო საკლუბო ჩემპიონატის გამარჯვებული (3): 2014, 2016, 2017

 

 იუვენტუსი (4)

 

იტალიის სერია A: 2018–19, 2019–20

იტალიის სუპერთასი: 2018, 2020

 

ალ ნასრი (1)

 

არაბული კლუბების ჩემპიონთა თასი 2022-23

 

სანაკრებო კარიერა

 

 პორტუგალია (2)

 

ევროპის ჩემპიონი (1): 2016

ერთა ლიგა (1): 2019

კრიშტიანუ 39 წლის გახდა. 22 წელი უმაღლეს დონეზე მართლაც რომ სანიმუშო და ნებისმიერი სპორტსმენისთვის მისაბაძი მიღწევა შეიძლება იყოს. გაუმარჯოს კრიშტიანუს და ყველას, ვინც ფეხბურთს უკეთესს ხდის და ბავშვებს ჯანსაღი ცხოვრების წესით ცხოვრების მაგალითს აძლევს.

ხვიჩა კვარაცხელია და ქართველი პრაფესორები

ხვიჩა კვარაცხელიაზე იმდენი სადღეგრძელოები წავიკითხე, ერთი მეც რომ მივამატო, ალბათ არაფერი დაშავდება.

ხვიჩა უკვე კარგად გაიცნეს ნეაპოლში. კვარაცხელია სულაც ბომბარდირთა შორის ლიდერია იტალიის ჩემპიონატში. ხვიჩამ თითქმის ყველა აიძულა მის მიმართ მოწონებით განეწყონ. ფეხბურთიც რომ არ ესმით, ისინიც - ხვიჩა ახლა რეიტინგს წერს და ბევრი ცდილობს კვარაცხელიას სახელის ყვირილით თავადაც რაიმე იხეიროს...

ფეისბუკზე უამრავი რამე იწერება, უამრავი კომენტარებია, ცუდს ვერავინ ამბობს, ხვიჩამ კრიტიკოსები დაადუმა. ყოველ შემთხვევაში, ამჟამად ეგრეა. ამ ფონზე კი ღიმილისმომგვრელია იმ ხალხის ბრტყელ-ბრტყელი ქება-დიდება, რამდენიმე თვის წინ ხვიჩას რომ ლანძღავდა - რუსეთში რატომ თამაშობსო, მერე იმიტომ ლანძღეს, ომის დაწყებისთანავე რატომ პუტინს დედა არ აგინაო, მერე „ნაპოლიში“ რომ წარადგინეს, რატომ არ თქვა საქართველო რუსეთს ოკუპირებული აქვსო, დღეს კი საქებარ სიტყვებს არ იშურებენ, ვითომც არ ელანძღოთ.

ზოგმა „პარალელგამვლებმა ექსპერტმა“ აი, მებრძოლმა დვალიშვილმა თუკი თქვა საქართველო ოკუპირებულია, ხვიჩასაც ეგრე უნდა ეთქვაო. ერთმა „ნაღვლიანი“ პოსტიც დადო - რა დღეში ვართ, ჩვენი ოქრო ვერ შევინარჩუნეთ და იტალიაში უწევს თამაშიო...

იქით ღარიბაშვილი და მისი ფან-კლუბი აზიარებს კვარაცხელის ფოტოებს და „კვარა, კვარას“ გაიძახის, აქეთ ოპოზიცია თან აქებს და თან ჭკუას არიგებს, იცოდე, მომავალში არ გაქოცდეო...

ძვირფასებო, მთავრობაც და ოპოზიციაც, კი ცდილობთ 21 წლის ბიჭის ხარჯზეც მიიქციოთ ყურადღება და ყველაფერს აკეთებთ შესატენად, მაგრამ, მოდი რა, შეეშვით. გაანებეთ თავი. ხვიჩა ფეხბურთის სათამაშოდ არის დაბადებული და სხვა ამბებზე ნუ აფიქრებთ. მილიონობით ადამიანისთვის დიეგო მარადონა სოციალისტი, ფიდელ კასტროს ძმაკაცი და პუტინთან დაახლოებული ტიპი იყო. მაგათ ფეხბურთი არ ესმით. ვისაც ფეხბურთი ესმის, მარადონას ხსენებისას მავნებელი სოციალისტები, კომუნისტები და დიქტატორები კი არა მოგებული მუნდიალი, იტალიის ჩემპიონობა და უამრავი საფეხბურთო ტიტული, უმთავრესი კი არგენტინელი ხალხის და მთელი მსოფლიოს ირგვლივ მილიონობით გულშემატკივრის გულწრფელი სიყვარულია. მაგას ვერც ფიდელი დაჩრდილავს და ვერც პუტინთან ხელის ჩამორთმევა.

ჰოდა, ხვიჩას რომ ჭკუას არიგებთ, თქვენ რა უნდა ასწავლოთ ახალგაზრდა კაცს, რომელმაც თინეიჯერობისას უკვე იცოდა რა უნდოდა, საით მიდიოდა და ნაბიჯ-ნაბიჯ თავის უდიდეს მიზნებს უახლოვდება კიდეც. მათ შორის, რუსეთის ჩემპიონატიც კი, სწორედ მიზნის მისაღწევად რომ წაადგა, ყველა გადასარევად ხედავს. ამიტომ, მორალისტებმაც და შემტენებმაც რომ ჭკუის დარიგებას და საჯარო სადღეგრძელოებს თავი დაანებონ, დატკბნენ ხვიჩას თამაშის ცქერით, ყველაფერს აჯობებს. მაგრამ, მაგას სწორედაც რომ მორალი სჭირდება. მორალი კი დეფიციტია.

ამიტომ, ხვიჩას ვუსურვებ თავისუფლად იყოს, ითამაშოს თავისი ფეხბურთი, გაიზარდოს, მოუმატოს, „ნაპოლიშიც“ თავისი ისტორია დაწეროს და საქართველოს ნაკრებსაც დაეხმაროს. თავის დასახულ სპორტულ მიზნებს რომ მიაღწევს, მერე თუ უნდა პოლიტიკაშიც მოვიდეს და თუ უნდა კერძო ბიზნესი შექმნას, ან ის აკეთოს რაც გაუხარდება ან წყნარად და მშვიდად იცხოვროს გამომუშავებული მილიონებით. ეგ მხოლოდ მისი გადასაწყვეტია. გაანებეთ თავი ჭკუის სწავლებას, მორალისტობას და ხვიჩას ხარჯზე ყურადღების მიქცევას.

ვისაც ფეხბურთი გესმით, აცადეთ და დატკბით ფეხბურთით. რაც მთავარია, დაუჯერეთ ხვიჩას, არ ჩაგეძინოთ, თორემ ბევრ სანახაობას გამოტოვებთ. 

საათები და კიბე

პაპაჩემის ოთახში კედლის საათი დღესაც ჰკიდია. საბჭოთა მთავრობამ მგონი ომის დამთავრების რომელიღაც წლისთავზე აჩუქა, როგორც ომის მონაწილეს. შემოსასვლელ ოთახში სხვა კედლის საათი ეკიდა. შეიძლება, ისიც პაპაჩემის საჩუქარი იყო, ეგ აღარ მახსოვს.

თავის ოთახში ჩამოკიდებულ საათს ყოველთვის პაპაჩემი ქოქავდა, შემოსასვლელში რომელიც იყო, იმას მამაჩემი. კვირაში ერთხელ ყოფნიდა. პატარა ვიყავი, მეც ვცადე საათის მომართვა და გაჩერდა - ოდნავ თუ გაამოძრავებდი, „ბალანსი“ ირღვეოდა და ქანქარა 10-15 წამში წყვეტდა მოძრაობას. გაანებე თავიო - მითხრეს და მეც გავანებე.

პაპა თავის ოთახში, მამა შემოსასვლელში აქცევდნენ ყურადღებას საათებს. იშვიათად ისიც მომხდარა, დავიწყებიათ დაქოქვა, გაჩერებულა და მერე დროის „გასწორებაც“ საჭირო გამხდარა. კვირაში ერთხელ, საათს დაქოქვა სჭირდებოდა...

ერთ დღეს ფიქრი ამეკვიატა - ნეტა, უკვე რამდენჯერ არის ეს საათები დაქოქილი, კიდევ რამდენი დაქოქვა მოუწევთ? მერე, ფიქრი სხვა მიმართულებით წავიდა, ნეტა უკვე რამდენჯერ დაქოქა ეს საათი პაპამ და კიდევ რამდენჯერ შეძლებს? მამამ? აგორდა ფიქრი და აღარ მომშორდა: რამდენი დარჩა...

გუშინ სოფელში ვიყავი. დაღამებულზე კიბეს ავუყევი მეორე სართულზე - დასაძინებლად მივდიოდი. სოფელში მეტწილად შაბათ-კვირასღა თუ ჩავდივარ. კვირაში ერთხელ. ძველი ფიქრებიც ადგილზეა: კიდევ რამდენჯერ?

შემოსასვლელ ოთახში, კედელზე, კაი ხანია სხვა, ელექტრო საათი ჰკიდია - გაფუჭდა და მამაჩემის სიცოცხლეშივე გამოვცვალეთ. პაპაჩემის ოთახში ძველი საათი ისევ კედელზეა. აღარავინ ქოქავს და გაჩერებულია. კიბეც ადგილზეა და ალბათ კაი ხანს კიდევ იქნება. უბრალოდ, რამდენი ასვლა-ჩამოსვლა დამრჩა, ეგ არ ვიცი. 😊

ნიკოლოზ ბასილაშვილმა ზედიზედ 11 მატჩის წაგების შემდეგ ანტალიაში მოიგო

საქართველოს ნომერ პირველმა და მსოფლიო რეიტინგში მე-40 პოზიციამდე დაქვეითებულმა ჩოგანმა ნიკოლოზ ბასილაშვილმა როგორც იქნა ზედიზედ 11 მატჩის წაგების შემდეგ გამარჯვებას მიაღწია. დღემდე ბოლო გამარჯვებას ბასილაშვილმა გასული წლის 25 თებერვალს, დუბაის ტურნირზე, ლიეტუველი რიჩარდ ბერანკისის წინააღმდეგ მიაღწია. მას შემდეგ კი ქართველ ჩოგანს მხოლოდ წაგებით დასრულებული მატჩები ჰქონდა.

ანტალიაში მიმდინარე 250-იანი კატეგორიის ტურნირზე მე-6 ნომრად განთესილმა ნიკოლოზ ბასილაშვილმა იტალიელ ანდრეა არნაბოლდის სამ სეტში მოუგო. იტალიელი დღეის მდგომარეობით რეიტინგში 282-ე პოზიციაზეა და ძალიან ცოტა დააკლდა გამარჯვებამდე. მეორე სეტში, როდესაც ბასილაშვილი 4:6, 4:5 მარცხდებოდა, არნაბოლდი მატჩის მოსაგებად აწვდიდა, თუმცა, ქართველმა მოახერხა იტალიელის დაბრეიკება, სეტში ანგარიშის გათანაბრება და შემდეგ უკვე ინიციატივა აღარ გაუშვია ხელიდან. ჯერ სეტებში გაათანაბრა ანგარიში, შემდეგ კი, მესამე, გადამწყვეტ სეტში მეტოქეს შანსი არ დაუტოვა. საბოლოო ანგარიში 4:6, 7:5, 6:1 ბასილაშვილის სასარგებლოდ.

მომდევნო წრეში ბასილაშვილი ალტუგ ჩელიკბილეკსა (309) და კასპერ ზუკს (262) შორის გამარჯვებულს შეხვდება.

ანტალიის 250 ქულიანი ტურნირის საპრიზო ფონდი 300 000 ევროა. ტურნირის 2020 წლის გამარჯვებული ლორენცო სონეგოა, რომელიც წლევანდელ ტურნირში არ მონაწილეობს. ტურნირის ფავორიტებად იტალიელი მატეო ბერეტინი და ბელგიელი დევიდ გოფინი არიან მიჩნეული. 

თორნიკე შენგელია „ცსკა“-ში – გაუმართლებელი ტრანსფერი თუ კარიერული წინსვლა

ჟურნალი „ბიზნესი და მენეჯმენტი“ №2(63)

რატომ მოექცა კრიტიკის ქვეშ საქართველოს ნაკრების კაპიტანი

 გასულ თვეში სოციალურ ქსელებში თუ მედიაში ერთ-ერთი მთავარი სადისკუსიო თემა საქართველოს საკალათბურთო ნაკრების კაპიტნის, ესპანეთის წლევანდელი ჩემპიონის – კლუბ „ბასკონიას“ კაპიტნის თორნიკე შენგელიას ტრანსფერი გახდა. როგორც უკვე ლამის მთელმა ქვეყანამ იცის, თორნიკე შენგელიამ მოსკოვის „ცსკა“-სთან სამწლიან კონტრაქტს მოაწერა ხელი. სწორედ ამ ტრანსფერის გამო საქართველოს ნაკრების კაპიტნის ლანძღვაა გაჩაღებული. შენგელიას „ამკობენ“ უამრავი ეპითეტებით – „ქვეყნის მოღალატე“, „ოკუპანტის არმიის რიგებში გადასული“, „ფულის მონა“, „უღირსი“ და კიდევ უამრავი მსგავსი...

ვინ არის „ცსკა“?

მოსკოვის კლუბი ცსკა (Центральный спортивный клуб армии – არმიის ცენტრალური სპორტული კლუბი) დაფუძნებულია 1923 წელს, უშუალოდ საკალათბურთო გუნდი კი 1924 წლიდან იწყებს არსების ისტორიას. საბჭოთა პერიოდში „ცსკა“ ყველაზე ტიტულოვანი გუნდი იყო კავშირშიც და გამორჩეული ევროპის მასშტაბითაც.

საბჭოთა პერიოდის შემდეგაც „ცსკა“-მ რამდენჯერმე მოიგო „ევროლიგა“. 2005/06 წლის სეზონზე, ცნობილი იტალიელი მწვრთნელის – ეტორე მესინას ხელმძღვანელობით გუნდმა მოიგო რუსეთის ჩემპიონატი, რუსეთის თასი და გახდა ევროლიგის ჩემპიონი.

2010 წელს „ცსკა“-მ ისტორიული გამარჯვება მოიპოვა – ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაციის (NBA) გუნდმა ევროპაში პირველად წააგო და ეს მოხდა „კლივლენდ კავალიერსის“ ოკეანისგაღმა ტურნირის დროს.

2019 წელს კლუბმა შეძლო ევროლიგის მერვედ მოგება და მხოლოდ 1 ჩემპიონობით ჩამორჩება მადრიდის „რეალს“.

„ცსკა“-ს შემადგენლობაში მთელი პერიოდის მანძილზე ხშირად თამაშობდნენ კალათბურთელები სხვადასხვა ქვეყნიდან, მათ შორის აშშ-დან. იცვლებოდნენ მწვრთნელებიც – რუსებიც და უცხოელებიც.

საინტერესოა, რომ არმიის ცენტრალური სპორტული კლუბიდან საკალათბურთო კლუბი უკვე დიდი ხანია სახელმწიფოს საკუთრებაში აღარ არის. 2003 წლიდან საკალათბურთო კლუბ „ცსკა“-ს მფლობელია სამთო მეტალურგიული კომპანია „ნორნიკელი“. იმ პერიოდში „ნორნიკელის“ მთავარი აქციონერი გახლდათ რუსი ბიზნესმენი მიხაილ პროხოროვი, რომელმაც 2012 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში დამოუკიდებელ კანდიდატად მიიღო მონაწილეობა. პროხოროვი ვლადიმერ პუტინს აკრიტიკებდა და ამბობდა, რომ „12 წელი ხელისუფლებაში ყოფნა მეტისმეტია. რუსეთში კი ცვლილებების დროა“.

მიუხედავად კერძო საკუთრებაში გადასვლისა, კლუბს შენარჩუნებული აქვს სახელწოდება და დღემდე „არმიელებად“ მოიხსენიებენ. 2007 წლიდან კლუბის ჯერ გენერალური დირექტორი, მოგვიანებით კი პრეზიდენტია ყოფილი სპორტული ჟურნალისტი ანდრეი ვატუტინი.

                                      

რატომ გადაწყდა შენგელიას გადასვლა „ცსკა“-ში?

როგორც მედიაში გავრცელებული ინფორმაციიდან ირკვევა, მოსკოვის საკალათბურთო კლუბი ადრეც ცდილობდა თორნიკე შენგელიას გადაბირებას, თუმცა, მანამდე ვერ მოხერხდა შეთანხმება ესპანურ კლუბ „ბასკონიასთან“. შენგელია „ბასკონიას“ რიგებში 2014 წლიდან თამაშობდა. მანამდე ნათამაშები აქვს: ესპანურ „ვალენსიაში“, ბელგიურ „შარლერუაში“, NBA-ს გუნდებში „ბრუკლინ ნეტსში“ და „ჩიკაგო ბულსში“, თუმცა, ამერიკის ჩემპიონატში შენგელია ვერ დამკვიდრდა და კვლავ ევროპაში გააგრძელა თამაში. აღსანიშნავია, რომ შენგელიამ „ვალენსიასთან“ ერთად შეძლო „ევროპის თასის“ მოგება 2010 წელს და უკვე კაპიტნის რანგში, 2019/2020 წლის სეზონი შენგელიამ და ბასკურმა კლუბმა ესპანეთის ჩემპიონობით დაასრულეს.

ორიოდე თვის წინ მედიაში გაჩნდა ვარაუდები, რომ თორნიკე „ბასკონიას“ დატოვებდა და სავარაუდო კლუბებს შორის „ცსკა“-ც სახელდებოდა. „ბასკონიადან“ გადასვლის მოტივი მარტივია – ესპანეთის ჩემპიონატში არაერთხელ თვის საუკეთესო კალათბურთელად დასახელებულ შენგელიას სპორტული ამბიცია აქვს, რომ მოიგოს ევროპის ყველაზე მნიშვნელოვანი ტიტული – ევროლიგა. ევროლიგა კი, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ყველაზე მეტჯერ მოგებული აქვს ესპანურ „რეალს“, ერთით ნაკლებად იზეიმა ჩემპიონობა და ტურნირის მოქმედი გამარჯვებულია სწორედ მოსკოვის „ცსკა“. ევროლიგის მოგების ფავორიტი კლუბებია აგრეთვე ესპანური „ბარსელონა“, ბერძნული „ოლიმპიაკოსი“, თურქული „ფენერბახჩე“, იტალიური „ოლიმპია“ (მილანი). როგორც შენგელიას აგენტისგან გაირკვა, მადრიდის „რეალს“ და „ბარსელონას“ ქართველის გადაბირების სურვილი არ ჰქონდათ, რადგან ფორვარდის პოზიციაზე, სადაც შენგელია თამაშობს, ძლიერი კალათბურთელები ჰყავთ. ასევე გაირკვა, რომ ბერძნულ „ოლიმპიაკოსს“ და თურქულ „ფენერბახჩეს“ აგრეთვე არ ჰქონდათ შენგელიას შეძენის სურვილი, რადგან კლუბებს ფინანსურად არ ულხინთ. გამოირიცხა მილანიც. შენგელიას კი კონტრაქტით „ბასკონიასთან“ კიდევ 2 წელი აკავშირებდა. შესაბამისად, მისი გამოსყიდვა იაფი არ დაჯდებოდა. შექმნილ სიტუაციაში გაირკვა, რომ შენგელიას შეძენის სურვილი მოსკოვის „ცსკა“-მ გამოხატა და იაქტიურა კიდეც. ფორვარდის პოზიციაზე მოთამაშე, ევროლიგის სამგზის გამარჯვებული, მრავალი ტიტულის მფლობელი ანდრეი ვორონცევიჩი „ცსკა“-დან წავიდა. საჭირო გახდა სხვა მძიმე ფორვარდის მოყვანა. სწორედ ასეთად მიიჩნიეს თორნიკე შენგელია და „ბასკონიადან“ გამოისყიდეს კიდეც.

ფინანსური დეტალები ყოველთვის გასაიდუმლოებულია, თუმცა, მედიაში გავრცელებული ინფორმაციით, გამოსასყიდი თანხა 1.5 მილიონი ევროზე მეტი იყო. სულაც არ არის გასაკვირი, პოსტ-პანდემიურ და კრიზისულ პერიოდში თუკი კლუბები ამ ფაქტორის გამო ფეხს აითრევდნენ შენგელიას გადაბირებისგან. ბერძნული სააგენტო შდნა.გრ-მა ასევე გაავრცელა ინფორმაცია, რომ 3 წლის მანძილზე ქართველი ფორვარდი 6 მილიონ ევროს მიიღებს, თუმცა, სავარაუდოდ, თანხა გაცილებით მეტი იქნება.

„ბასკონია“ მოგებული დარჩა – მოთამაშე სარფიანად გაყიდა, დაზოგა ტოპ-მოთამაშისთვის გადასახდელი მაღალი ხელფასიც.

შეეძლო შენგელიას უარის თქმა? ცხადია, შეეძლო, თუმცა, რადგან ზუსტად არ ვიცით „ბასკონიასთან“ კონტრაქტის პირობები, არც ის ვიცით რა დონის სანქციები დაემუქრებოდა კლუბის წინააღმდეგ წასვლის შემთხვევაში. უნდა ეთქვა კი უარი? თუ გავიხსენებთ, „ბასკონიაში“ ყოფნის დროს, თორნიკე შენგელიამ ტრავმა მიიღო და კაი ხანს არც უთამაშია. ამის მიუხედავად, „ბასკონიას“ ხელმძღვანელებს თორნიკე კლუბიდან არ გაუშვიათ.  ბასკონიას და შენგელიას შორის აშკარად თბილი ურთიერთობები იყო. ახლა კი, თორნიკეს შესაძლებლობა მიეცა, კლუბისთვის ერთგვარად სიკეთით ეპასუხა და მისი „ცსკა“-ში გადავლით „ბასკონიას“ 1.5 მლნ ევრო მიეღო.

იმავდროულად, შენგელიას ძალიანაც სურდა „ცსკა“-ში გადასვლა, რადგან როგორც ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ, მისი მიზანი ევროლიგის მოგებაა. ამ ტიტულის მოგების ფავორიტი გუნდები კი სულ რამდენიმეა.

გამოხმაურებების სპორტული და პოლიტიკური თვალსაზრისით

ვინც კალათბურთს უყურებს და ევროლიგის თამაშები აინტერესებს, საკამათო არ არის, რომ მოსკოვის „ცსკა“ ევროპის ერთ-ერთი საუკეთესო კლუბია. მის შემადგენლობაში მსოფლიო დონის კალათბურთელები თამაშობენ ამერიკიდან, ბალტიისპირეთიდან, სერბეთიდან თუ ესპანეთიდან. ევროლიგის ჩემპიონატი, მსოფლიოში სიძლიერით მხოლოდ NBA-ს ჩამორჩება. „ცსკა“ კი ევროლიგის გამარჯვებულია და სურს ტიტულის დაცვა. ამბიციურ კლუბში ამბიციური მოთამაშე გადავიდა – შეიძლება მარტივად ასე შეფასდეს შენგელიას მოსკოვურ კლუბში გადასვლა.

შენგელიას ტრანსფერით კმაყოფილია „ცსკა“-ს ხელმძღვანელობა და ასევე კლუბის ბერძენი მწვრთნელი.

დიმიტრის იტუდისი (მოსკოვის ცსკა-ს მთავარი მწვრთნელი):

„ვფიქრობ, ჩინებული ნაბიჯი გადავდგით, ამდენად, ვულოცავ კლუბს, მის ხელმძღვანელ ანდრეი ვატუტინსა და ჩვენს მფლობელებს „ნორნიკელიდან“. ვულოცავ თოკოსაც, რომელმაც „ცსკა“-ში თამაშის უდიდესი სურვილი გამოთქვა. ჩვენ მას რამდენიმე წლის განმავლობაში ვაკვირდებოდით და ბოლო-ბოლო ეს ტრანსფერი განვახორციელეთ. იმედი მაქვს, შენგელია გუნდის სხვა წევრებთან ერთად დაგვეხმარება, რათა ევროპული კალათბურთის უძლიერეს გუნდებს შორის დავრჩეთ“.

 კმაყოფილება არ დამალა შენგელიამაც:

„მოხარული ვარ, რომ ევროლიგის მოქმედი ჩემპიონის რიგებში ვითამაშებ და ერთი სული მაქვს მოთამაშეთა ამ შესანიშნავ ჯგუფსა და სამწვრთნელო შტაბს როდის შევუერთდები. იმედია, „ცსკა“-სთან ერთად ევროლიგასა და რუსეთის ჩემპიონატში ბევრ წარმატებას მივაღწევ“, – განაცხადა 28 წლის ქართველმა.

სპორტული თვალსაზრისით რომ თორნიკემ მაღალ საფეხურზე გადაინაცვლა, ცხადია, მაგრამ...

„მაგრამ“ არის ის მომენტი, რაც რუსეთს და რუსულ კლუბში თამაშს უკავშირდება. ცხადია, რუსეთი ოკუპანტი ქვეყანაა და მისი პოლიტიკა 2008 წლის ომის შემდეგ სულ უფრო ანტიქართულია, ამას საქართველოში ალბათ არავინ უარყოფს. მაგრამ, არის ოკუპაციის მხარდაჭერა თორნიკე შენგელიას გადასვლა მოსკოვურ კლუბში? შენგელიას „ცსკა“-ში გადასვლის მოწინააღმდეგეები სწორედ ამ ამბავზე ამახვილებენ ყურადღებას.

შენგელიას კრიტიკამ კამპანიური სახე მიიღო და საკმაოდ დიდი ნაწილი ოპოზიციის თუ ხელისუფლების მომხრეებიდან ერთხმაში ალაპარაკდნენ. ისტერიამდე მისულ კამპანიას შეუერთდა საქართველოს პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი.

„ჩემთვის სამწუხაროა და როგორც საქართველოს პრეზიდენტისთვის, მიუღებელია, საქართველოს საკალათბურთო ნაკრების კაპიტნის გადაწყვეტილება მოსკოვის „ცსკა“-ში გადასვლასთან დაკავშირებით“, – დაწერა ზურაბიშვილი საკუთარ ფეისბუკ-გვერდზე.

ტრანსფერს სამწუხარო ფაქტი უწოდა კოალიცია „ქართული ოცნების“ ყოფილმა წევრმა  და ყოფილმა თავდაცვის მინისტრმა თინა ხიდაშელმა.

აქვე, სალომე ზურაბიშვილის კრიტიკით აღფრთოვანებულებს შევახსენებთ, რომ სწორედ სალომე ზურაბიშვილი გახლდათ, ვინც 2008 წლის აგვისტოს ომში საქართველოს ადანაშაულებდა და ვის განცხადებებსაც ოკუპანტი რუსეთი „არგუმენტებად“ ასაღებდა უმაღლეს დონეზე.

ხიდაშელთან დაკავშირებით, შეგვიძლია გავიხსენოთ 2014 წელი, მაშინ „ქართული ოცნების“ წარმომადგენელი ხიდაშელი ამტკიცებდა, რომ საქართველოს აუცილებლად უნდა მიეღო მონაწილეობა სოჭის ოლიმპიადაზე, რომელსაც ბოიკოტი მრავალი ქვეყნის უმაღლესმა პირმა თუ ცნობილმა ადამიანმა გამოუცხადა...

რაც შეეხება ოპოზიის წარმომდგენლებს და მათ მხარდამჭერებს, აქ საერთოდ ისტერიული ლანძღვა გაჩაღდა – „შენგელიას არ აქვს მორალური უფლება იყოს საქართველოს ნაკრების კაპიტანი“, ზოგი საერთოდ ნაკრებიდან მის მოკვეთას ითხოვს.

„ევროპული საქართველოს“ წევრმა გიორგი კანდელაკმა საზოგადოებას ამცნო, რომ შენგელია გადავიდა იმ კლუბში, რომელის მფლობელიც რუსეთის თავდაცვის სამინისტროა. ამ მოსაზრებას იზიარებენ პარტიის მხარდამჭერებიც...

მაგრამ, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, საკალათბურთო კლუბი „ცსკა“ არ არის თავდაცვის სამინისტროს გუნდი. მისი მფლობელი „ნორნიკელია“ და შენგელიას „გასაშავებლად“ ხალხის შეცდომაში შეყვანა მთლად კარგი საქციელი არ არის.

მას შემდეგ, რაც შენგელია საყოველთაო კრიტიკის ქვეშ მოექცა, მისი მხარდაჭერა გამოხატა ვეტერანმა ქართველმა ფეხბურთელმა შოთა არველაძემ. არველაძის თქმით, ქვეყანამ ჯერ ის უნდა გაარკვიოს რა არის წითელი ხაზი, რომელიც რუსეთთან ურთიერთობაში გადის და მერე გააკრიტიკოს ცალკეული ადამიანები, ვინც რუსულ კლუბებთან გადაწყვეტენ ურთიერთობას.

„ისეთი ამბების თავიდან ასაცილებლად, რომელსაც თორნიკე შენგელიასთან მიმართებაში, უკვე მეორე დღეა თვალს ვადევნებთ, ვფიქრობ, ყველა ერთად უნდა შევთანხმდეთ, რაზე უნდა გვქონდეს უარყოფითი რეაქცია და რაზე არა. ჩემი პოზიცია რუსეთთან და ამ სახელმწიფოს პოლიტიკასთან დაკავშირებით, საჯაროდ არაერთხელ გამოვხატე. იმისთვის რომ მოვერიდოთ სამმაგი სტანდარტით ცხოვრებას, მნიშვნელოვანია ჩვენი პოზიცია თანაბრად ვრცელდებოდეს არა ერთ ან ორ კონკრეტულ ადამიანზე, არამედ ზოგადად, რუსეთში თამაშზე, მუშაობაზე, ბიზნესის კეთებასა თუ ნებისმიერ აქტივობაზე.

საქართველოს ნაკრების სპონსორია VTB ბანკი და საინტერესოა, რატომ არ აღმოაჩნდა არცერთ ქართულ ბანკს იმაზე მეტი სურვილი, ვიდრე რუსულს, ყოფილიყო ნაკრების სპონსორი და მთავარი პარტნიორი. ამიტომ, ერთხელ და სამუდამოდ უნდა ვთქვათ და შევთანხმდეთ, რა არის ჩვენთვის წითელი ხაზი და რა არა. არ მიმაჩნია სწორად მორალისტობა, ერთი ადამიანის ამოჩემება და ლანძღვა, მაშინ როცა რუსეთთან მიმართებაში, საერთო სამოქმედო გეგმა, როგორც საზოგადოებას არ გაგვაჩნია. მინდა თორნიკეს ყველა იმ მიზნის მიღწევა ვუსურვო, რომელიც დასახული აქვს“, – დაწერა „ფეისბუკის“ პირად გვერდზე შოთა არველაძემ.

ტრანსფერს გამოეხმაურა ვეტერანი კალათბურთელი ვატო ნაცვლიშვილი. ნაცვლიშვილი ამბობს, რომ რუსეთი ოკუპანტია, თორნიკე კი მისი მეგობარი. მისი თქმით, თორნიკე ქვეყნის პატრიოტია და მინიმუმ სირცხვილია მის სულიკვეთებაში ეჭვის შეტანა. ნაცვლიშვილი ტრანსფერის შესახებ ამახვილებს ყურადღებას:

„ბასკონიასა“ და „ცსკა“-ს შორის განხორციელდა ჩვეულებრივი ტრანსფერი! ანუ „ბასკონიამ“ გაყიდა თავისი კუთვნილი მოთამაშე „ცსკა“-ზე, რაშიც საკმოდ სოლიდური თანხა აიღო! (ზოგადად კალათბურთში, ტრასფერი იშვიათი და ხელზე ჩამოსათვლელი მოვლენაა, ფეხბურთისგან განსხვავებით) სავარაუდოდ ფინანსური მხარის გამო დათმო „ბასკონიამ“ თორნიკე:

1) გამოინთავისუფლა მისი მაღალანაზღაურებადი ორწლიანი კონტრაქტი;

2) ტრასფერიდან სილიდური თანხა მიიღო!

ასე რომ თორნიკე თავისი ნებით არ გაქცეულა მოსკოვში! კითხვა: შეეძლო თუ არა თორნიკეს ხელი შეეშალა ტრანფერისთვის? სავარაუდოდ შეეძლო, მაგრამ დიდი ალბათობით რისკის ქვეშ დადგებოდა მისი არსებული კონტრაქტის პირობები „ბასკონიასთან“ და საერთოდ მისი კარიერაც. ერთი სიტყვით, დიდად თორნიკე ვერაფერს შეცვლიდა ამ მოლაპარაკებებში!“ - წერს ნაცვლიშვილი.

 „პარალელები“ და ვარაუდები შენგელიას ტრანსფერის „გასაშავებლად“

 თორნიკე შენგელიას საწინააღმდეგო კამპანიაში რამდენიმე მომენტზეა ყურადღება გამახვილებული და მისი კრიტიკოსები უამრავ პარალელებს ავლებენ სხვა სპორტსმენებთან.

 „შენგელიას მსგავსად შეეძლო „ცსკა“-ში თამაში თბილისის „დინამოს“ კალათბურთელ ნიკოლოზ დერიუგინს, მაგრამ არ გადავიდა და ღირსეულად მოიქცა“.

 შედარება უადგილოა, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ნიკოლოზ დერიუგინი თბილისის „დინამოში“ თამაშის დროსაც საბჭოთა კავშირს წარმოადგენდა და მოსკოვურ კლუბში გადასვლის შემთხვევაშიც იგივე სტატუსი ექნებოდა. დერიუგინმა საკუთარი კლუბის მიმართ გამოიჩინა ერთგულება და ქვეყნის პატრიოტიზმი აქ არაფერ შუაშია.

 „1992 წელს, ოლიმპიური ჩემპიონი კახი კახიაშვილი მანამ არ ავიდა კვარცხლბეგზე, სანამ ტაბლოზე მისი გვარის გასწვრივ GEO არ დაწერეს. შენგელიამ კი ქვეყანას უღალატა“.

 მაშინ საქართველო დამოუკიდებელი ქვეყნის სახელით არ გამოდიოდა და ამიტომ, ცხადია, კახიაშვილის საქციელი დასაფასებელია. თუმცა, კარგად გვახსოვს, რომ მომდევნო ოლიმპიადებზე კახიაშვილი საბერძნეთის სახელით მონაწილეობდა და ოლიმპიადებს იგებდა კიდეც. თორნიკე შენგელიას კი საქართველოს მოქალაქეობაზე უარი არ უთქვამს და არც სხვა ქვეყნის სახელით აპირებს ასპარეზობას.

 „მოსკოვის „ცსკა“ ქართველ კალათბურთელს ნაკრების თამაშებზე არ გამოუშვებს“.

 აღსანიშნავია, ორიოდე წლის წინ მიღებული რეგულაციებით, ევროლიგის მსვლელობის დროს კალათბურთელების საკუთარი ქვეყნის ნაკრებში თამაში პრაქტიკულად გამოირიცხა. შესაბამისად, „ბასკონიაში“ თამაშისას თორნიკე შენგელიას მოუწია საქართველოს ნაკრების რამდენიმე თამაშის გამოტოვება. „ცსკა“-ში გადასვლისას კი შენგელიამ პირობა დააყენა და ერთადერთი კალათბურთელია ევროლიგაში, რომელსაც კლუბი ქვეყნის ნაკრების თამაშებზე ჩამოსვლას ხელს არ შეუშლის. ცხადია, როდესაც „ცსკა“-ს თამაში არ დაემთხვევა საქართველოს ნაკრების თამაშის დროს.

 პოლიტიკური კონტექსტის თავის არიდება რომ შეუძლებელია, კარგად იცის თავად „ცსკა“-ს პრეზიდენტმა ანდრეი ვატუტინმა.

 „როდესაც ამ თემას ქვეყნის პრეზიდენტი გამოეხმაურა და პროფესიონალი სპორტსმენის არჩევანის თავისუფლება ეჭვქვეშ დააყენა, ამან ჩემში გაოცება გამოიწვია“, – განაცხადა ვატუტინმა.

 „მოლაპარაკების პირველი დღიდან თოკოსთვის უაღრესად მნიშვნელოვანი იყო, რომ ეროვნულ ნაკრებში თამაშის უფლება მიეღო და ჩვენ ამაზე დავთანხმდით.

 ჩვენი ქმედებებისას პოლიტიკური მოტივებისგან ძალიან შორს ვართ, უბრალოდ, გვინდა კალათბურთი ვითამაშოთ, მატჩები მოვიგოთ და მაყურებლები გავახაროთ. მეტი არაფერი. საქართველოსა და მის ისტორიას ძალიან დიდ პატივს ვცემ. ჩვენთან უკვე თამაშობდნენ გიორგი ცინცაძე და მანუჩარ მარკოიშვილი, ამდენად, „ცსკა“-ს მატჩებზე თორნიკეს ყველა თანამემამულესაც ველით. დარწმუნებული ვარ, იმ ქართველებს, რომლებიც ჩვენი გუნდის ქომაგები არიან, ეს, პატრიოტიზმში ხელს არანაირად არ შეუშლით. საქართველომ მხოლოდ უნდა იამაყოს ისეთი სპორტსმენით, როგორიც შენგელიაა“, – ასეთია „ცსკა“-ს პრეზიდენტის პოზიცია.

 ჩვენი მხრიდან კი, კიდევ ერთხელ შეგვიძლია ვთქვათ: ცხადია, რუსულ კლუბში თამაშს ევროპულ გრანდში თამაში ჯობია; ევროპულ საუკეთესო კლუბში თამაშს კი სულაც NBA-ში. მაგრამ, როდესაც არ არის უკეთესი შემოთავაზება, ვიდრე „ცსკა“-ში გადასვლაა, მორალისტობა და შორიდან გაქილიკება უადგილოა. ვუსურვოთ წარმატებები თორნიკე შენგელიას როგორც საკლუბო დონეზე, უმთავრესად კი საქართველოს ნაკრებში თამაშში. წინ მნიშვნელოვანი შეხვედრებია და საუკეთესო ფორმაში მყოფი თორნიკე უდიდესი ძალაა საქართველოს ნაკრებისთვის.