როცა „რჩეულს“ ამომრჩეველი ფეხზე ჰკიდია...

გლდანის ციხეში გადაღებულმა კადრებმა თავისი საქმე გააკეთა. ციხეების მდგომარეობა საქვეყნოდ გამოააშკარავა, ხელისუფლება გამოაჭენა და პატიმრების მდგომარეობამაც თითქმის ერთწლიანი დაგვიანებით გამოსწორება დაიწყო. მაგრამ, იყო კი ეს კადრების გამავრცელებლის მიზანი? ალბათ, პატიმრების მდგომარეობა ყველაზე ნაკლებად აღელვებდა, თორემ კადრებს არჩევნების წინა დღეებამდე არ შეინახავდა. ეს მოსაზრება საკამათოდ მიაჩნიათ ბიძინა ივანიშვილის მხარდამჭერებს. მათი თქმით, ექსპერტიზის და სხვა სათანადო მუშაობის გარეშე, რასაც დრო ჭირდებოდა, კადრების გავრცელებას შედეგი არ მოჰყვებოდა. მოკლედ, კადრების გავრცელების დროულობაზე თუ მაინც არის კამათი, აბსოლუტურად არასაკამათო სიტუაცია შეიქმნა საქართველოს პარლამენტის დეპუტატების მიმართ. ოპოზიციის და ხელისუფლების მხარდამჭერები, ასევე ისინი - ვისაც არჩევნები ნაკლებად აინტერესებს,  კითხულობენ, რატომ არ მიაქცია პარლამენტმა ყურადღება ომბუდსმენის ანგარიშებს და ამდენხანს რატომ არავინ ატეხა ერთი ამბავი პატიმრების წამებაზე - რასაც გიორგი ტუღუში თავის ანგარიშებში წერდა და დეპუტატების წინაშე მიკროფონთან კითხულობდა კიდეც.

„პარლამენტი არის ბუტაფორია“ - დაასკვნა ოპოზიციამ. „კალმახელიძე იყო ბუტაფორია“ - ამას მგონი ოპოზიციაზე არანაკლებ ამბობენ ხელისუფლების მომხრეებიც. ასეა თუ ისე, ეს „ბუტაფორიები“ სრულიად „არაბუტაფორიულ“ ხელფასს იღებენ და არც პრემიებზე ამბობენ უარს.

„ხელისუფლებას ძალაუფლება თავში აქვს ავარდნილი“ - დაუღალავად იმეორებენ არა მხოლოდ „ქართული ოცნების“ მომხრეები და ამბობენ, რომ ციხის სკანდალის გამო სააკაშვილიც და მმართველი ძალაც უნდა წავიდნენ ქვეყნის ხელისუფლებიდან. ზოგი იმასაც ამბობს, რომ „ნაციონალურ მოძრაობას“ არსებობის უფლებაც არ აქვს, რადგან პარლამენტს ერთპიროვნულად სწორედ „ნაციონალები“ მართავენ და მათ სინდისზეა ომბუდსმენის ანგარიშების „გატარება“.

საქართველოში საკუთარი დანაშაულის სხვაზე შეწმენდა ჩვეულებრივი ამბავია და არც არავისგან არის გასაკვირი. თუმცა, მაინც საინტერესოა, ვისი დამსახურებით და ხელშეწყობით „აუვარდა ძალაუფლება თავში ხელისუფლებას?“ ასევე, ვისი ბრალია, „პარლამენტი რომ ბუტაფორიად არის გადაქცეული?“. ვერ დაუკარგავ ლევან ვეფხვაძეს, წინასაარჩევნო კლიპში ჩანს, როგორ ამბობს პარლამენტის ტრიბუნასთან - „ხათუნა კალმახელიძე პასუხისგებაშია მისაცემი იმ  ანგარიშის მიხედვით, რაც ტუღუშმა წარმოადგინა“. მაგრამ, სანამ ციხის სკანდალი არ აგორდა, 18 სექტემბრამდე „ქრისტიან-დემოკრატებსაც“ კი აღარ ახსოვდათ ვეფხვაძის გამოსვლა და წინასაარჩევნო კლიპშიც არ მოხვედრილა მათი ერთ-ერთი ლიდერის განცხადება.

„ნაციონალურ მოძრაობის“ პასუხისმგებლობა სადავო არ არის, მაგრამ, ამ პირობებშიც  კი, იყო თუ არა შესაძლებელი „ხელისუფლებას ძალაუფლება თავში არ ავარდნოდა“ და ომბუდსმენის ანგარიშს დროული რეაგირება მოჰყოლოდა? ცხადია, იყო. და ეს შანსი სწორედაც რომ ოპოზიციას ჰქონდა. რატომღაც ყველამ დაივიწყა, მაგრამ 2008 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე პარტიული და მაჟორიტარული სიის მიხედვით გაერთიანებულმა ოპოზიციამ 17 მანდატი მიიღო. თუმცა უმეტესობამ პარლამენტში შესვლაზე უარი თქვა და დეპუტატის მანდატი სახალხოდ დაჭრა კიდეც.

რა შეეძლო 17 დეპუტატს, როდესაც „ნაციონალურ მოძრაობამ“ საკონსტიტუციო უმრავლესობა მოიპოვა? სულ რომ არაფერი, დეპუტატს საერთაშორისო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობის ბევრად მეტი საშუალება აქვს, ვიდრე „ქუჩის ოპოზიციონერს“. ომბუდსმენის ანგარიშზე რეაგირების მოხდენა დეპუტატს რომ მეტად შეუძლია, ვიდრე რუსთაველის გამზირზე ე.წ. საკანში მჯდომ გულანთებულ პატრიოტს, ალბათ საკამათო არ არის.

თუმცა, ამ დეპუტატებმა პარლამენტში შესვლაზე და საქმის კეთებაზე, თუნდაც საქმის გამფუჭებლებისთვის ხელის შეშლაზე უარი თქვეს. მანდატები თავის ამომრჩეველს თავზე გადაახიეს და დღეს კიდევ ერთხელ ითხოვენ მხარდაჭერას. რამდენად აქვთ ამის მორალური უფლება, ეს ისევ ამომრჩევლის მეხსიერებაზეა დამოკიდებული.

როგორც ყოველთვის, ორიგინალურია „ლეიბორისტული პარტია“. მათ მოპოვებული 6 მანდატი არ დახიეს, მაგრამ არც პარლამენტის სხდომებს დასწრებიან, არც ტუღუშის ანგარიშების მოსმენით (შემდგომ რეაგირებაზე ცხადია არც ღირს ლაპარაკი) შეუწუხებიათ თავი არც ხელფასის აღებაზე უთქვამთ უარი. ლეიბორისტული პარტია დღესაც აპირებს მდიდარს წაართვას და ღარიბს მისცეს, თუმცა ეს რამდენად წაადგებათ უფლებაშელახულ პატიმრებს, არ ვიცი.

გახსენებისთვის, მოდი იმ ადამიანთა სია ვნახოთ, ვისაც ხმა მისცეს, დეპუტატის მანდატი მოაპოვებინეს, საშუალება ჰქონდა ძალადობას დაპირისპირებოდა და ეს არ გააკეთა.

ლევან გაჩეჩილაძე, დავით გამყრელიძე, ზვიად ძიძიგური, კობა დავითაშვილი, ეკა ბესელია, გუბაზ სანიკიძე, გიორგი ხაინდრავა, ფიქრია ჩიხრაძე, დავით საგანელიძე, მამუკა კაციტაძე, ირაკლი იაშვილი.

„მემარჯვენეების“ ლიდერმა დავით გამყრელიძემ და ყოფილმა „მემარჯვენემ“, ამჟამად „ქართული ოცნების“ წევრმა დავით საგანელიძემ მაჟორიტარული არჩევნები მოიგეს ვაკეში და დიდუბეში. თუმცა, მათაც ისევე გადაახიეს ამომრჩეველს საკუთარი მანდატი, როგორც საქართველოს მასშტაბით არსებულ მხარდამჭერებს დანარჩენმა ოპოზიციონერებმა.

P.S. საინტერესოა შავი როდიდან გახდა ძალადობის საწინააღმდეგო ფერი? მთელი ფეისბუკი გადაშავებული პროფილებით პატიმრების ცემას აპროტესტებს თუ ქურდების პატივისცემას გამოხატავს - ეგეც საკითხავია.

გაძვირება... იაფად

ეკოპალიტრა (17.09.2012)

მგზავრობიდან საათ-ნახევრის შემდეგ, მუნიციპალურ ტრანსპორტში მგზავრები კვლავ 50 თეთრს გადაიხდიან







ბოლო დღეებში თუ მეტროთი გიმგზავრიათ, მატარებლის მოსვლამდე უთუოდ გაიგონებდით მუნიციპალური ტრანსპორტით მგზავრობის საფასურის გადახდის ახალი სქემის შესახებ. იმავე შინაარსის განცხადება სატელევიზიო სარეკლამო რგოლებითაც ვრცელდებოდა. თბილისის მერია გთავაზობთ, ისარგებლოთ მუნიციპალური ტრანსპორტის გაიაფებული ტარიფებით. იდეის დასამკვიდრებლად 15 ათას თბილისელსა თუ დედაქალაქის სტუმარს მხარდაჭერა საიტ www.chemitbilisi.com-ზე უნდა დაედასტურებინა. ხმის მიცემის ხუთდღიანი ვადა ამოიწურა, აღირიცხა 15 770 მხარდამჭერი. მერიამაც სქემის ამოქმედება გადაწყვიტა.

ერთი შეხედვით, ინიციატივა მგზავრებისთვის ხელსაყრელია. ყველა, ვინც გადახდისას ელექტრონული ბარათით ("მეტრომანით") სარგებლობს, მუნიციპალურ ტრანსპორტში პირველი მგზავრობის საფასურის, 50 თეთრის გადახდიდან საათ-ნახევრის განმავლობაში მეტროსა და ავტობუსში, სხვა მარშრუტზე გადაჯდომისას, უფასოდ იმგზავრებს. "მეტრომანი" თბილისში მილიონზე მეტი ადამიანს აქვს. ახალი ფასდაკლების სისტემის შემოღების იდეა, რომელიც ავტორმა "ტრანსპორტის გაიაფების იდეად" მონათლა, დედაქალაქის მერს ეკუთვნის.

www.chemitbilisi.com-ის ფუნქცია მითითებულია, როგორც "ჩემი იდეა თბილისის მერს". საიტზე ინტერნეტმომხმარებლებს შეუძლიათ საკუთარი იდეები წამოაყენონ ან რომელიმე იდეას გამოუცხადონ მხარდაჭერა - მარშრუტზე ავტობუსის დამატებას თუ უბანში სპორტული მოედნის გაკეთებას. მხარდამჭერების საჭირო რაოდენობა ზოგი იდეისთვის 2 ათასია, ზოგისთვისაც - 50 ათასი. თუმცა პოზიციის გამოხატვის შესაძლებლობა არ აქვთ იდეის მოწინააღმდეგეებს. მაგალითად, პუშკინის ქუჩაზე ცალმხრივი მოძრაობის დაწესება, თბილისის ისტორიული გალავნის აღდგენის მოტივით, 15 721 ხმით გადაწყდა. თუმცა ამის წინააღმდეგი ნახევარი მილიონი ადამიანიც რომ ყოფილიყო, ისინი საკუთარ მოსაზრებას ვერ გამოხატავდნენ.

რეალურად რამდენად "გაუიაფდებათ" ტრანსპორტი თბილისელებს? ჯერ ვიანგარიშოთ ძველი სისტემით: ადამიანი დილით მიდის სამსახურში ავტობუსით ან მეტროთი. პირველი მგზავრობა 50 თეთრი უჯდება. საღამოს შინ ბრუნდება და მეორე მგზავრობა უკვე 30 თეთრი ღირს. შინ მისულმა გადაწყვიტა, დაესწროს, ვთქვათ, მერიის მოწყობილ კონცერტს რიყეზე და კვლავ მგზავრობს. დღის განმავლობაში მესამე მგზავრობა უკვე 20 თეთრი ღირს და შინ დაბრუნებაც ასევე 20 თეთრი დაუჯდება. სულ მგზავრობისთვის დაიხარჯა 50+30+20+20 თეთრი, რაც ჯამში 1,2 ლარია...

ახალ სქემასთან დაკავშირებით კი არსად გაკეთებულა მინიშნება, დარჩება თუ არა ძალაში დღევანდელი ფასდაკლებები. რაკი შემოთავაზებული იყო "მგზავრობის ახალი ფასდაკლების სისტემა" და არა სისტემაში ცვლილება, მოსალოდნელი იყო, რომ ახალი ფასდაკლებები ძველის სანაცვლოდ დაწესდებოდა და არა დამატებით. ასეც აღმოჩნდა - ეს ტრანსპორტის საქალაქო სამსახურში დაგვიდასტურეს. 

გამოდის, ზემოთ აღწერილი გზაც უფრო ძვირი დაჯდება: დილით სამსახურამდე მგზავრობა - 50 თეთრი. საღამოს, რადგან უკვე საათ-ნახევარი გასულია, უფასოდ ვერ იმგზავრებთ და კვლავ 50 თეთრს გადაიხდით. შინ მისული სანამ ცოტას დაისვენებთ, საათ-ნახევარი დიდი ალბათობით ჩაივლის და მესამედაც 50 თეთრი უნდა გადაიხადოთ. თუ შუა კონცერტიდან არ გამოიქცევით, საათ-ნახევარი იქაც გავა და მგზავრობა ისევ და ისევ 50 თეთრად მოგიწევთ. დანახარჯი 50+50+50+50 თეთრი, ანუ 2 ლარი გამოდის.

ვისთვის იაფდება მგზავრობა? ვისაც სამსახურამდე მისასვლელად რამდენიმე მუნიციპალური ტრანსპორტის გამოცვლა უწევს. ბევრია ასეთი ადამიანი? მეტრომდე, ძირითადად, სამარშრუტო ტაქსებით მგზავრობენ, რომლებიც ფასდაკლების სისტემაში არ მონაწილეობენ. ამიტომ ახალი სქემით, მცირე ნაწილს შესაძლოა მართლაც გაუიაფდეს მგზავრობა, მაგრამ ძირითადი ნაკადისთვის მგზავრობა გაძვირდება.

სხვა საკითხია, რომ იდეის მხარდასაჭერად ხუთდღიანი ვადა მაშინ დაწესდა და გავიდა კიდეც, როცა სტუდენტებსა და მოსწავლეებს ჯერ სწავლა არ დაწყებიათ და ბევრი ქალაქშიც არ იყო. ასეთ დროს სიახლის მოწონება დაჩქარებულად მოხდა, რაც გვაფიქრებინებს, რომ მგზავრობის "გაიაფებული" გაძვირება მხარდაჭერების გარეშეც, წინასწარ იყო გადაწყვეტილი.

როგორ უნდა აიცილონ მოვაჭრეებმა დაჯარიმება

ეკოპალიტრა (3.05.2012)

"კერძო ინსპექტირების მეთოდი, რომელსაც მიმართა შემოსავლების სამსახურმა, საკამათო იყო"

მეწარმეები უკმაყოფილებას გამოხატავენ, რომ ხშირია დაჯარიმება სალაროს ჩეკის ამორტყმის წესების დარღვევის მომიზეზებით, როცა მაგალითად, შემმოწმებლები აფასებენ, ჯერ ხურდა მიაწოდეს მომხმარებელს, თუ ქვითარი. იყო შემთხვევები, როცა მეწარმეები ბეს აღების გამო დააჯარიმეს. ბევრმა არ იცის, რომ დაჯარიმების ფაქტი ფულის ავტომატურად დაკარგვას არ ნიშნავს. თუ მეწარმეს აქვს საფუძველი, სანქციას არ დაეთანხმოს, აუცილებლად უნდა ისარგებლოს ამ შესაძლებლობით, რათა მერე საქმე დავების საბჭოში განიხილონ. ასეა თუ ისე, შემოსავლების სამსახური სხვადასხვა მეთოდით ცდილობს მეწარმეების დაშინებას, რათა მათ შემოსავლის დამალვა ვერ გაბედონ. მაგრამ ეს მცდელობა ზოგჯერ ისეთ ჯარიმებს უკავშირდება, რომლებსაც შემდეგ თავად შემოსავლების სამსახურშიც მიუღებლად მიიჩნევენ. "ეკოპალიტრა" ბიზნესომბუდსმენ გიორგი პერტაიას ესაუბრა.

- რამდენად გაამართლა საგადასახადო მონიტორების პროექტმა?
- თავდაპირველად ვერც ვხვდებოდით, რატომ გახდა ის საჭირო. საგადასახადო კოდექსში არის მექანიზმები, რომლებიც ასრულებდნენ ამ მონიტორინგის ფუნქციებს. ბიზნესი ალაპარაკდა, რომ ხელისუფლებას საგადასახადო კუთხით რაღაც უარყოფითი შემოჰქონდა. უბრალოდ, ბიზნესმა მაშინ ვერ გაიგო, რა შეიძლება ყოფილიყო ეს ინიციატივა. თუმცა მდგომარეობა უკეთესობისკენ იცვლება და შემოსავლების სამსახური ამას ცუდად არ იყენებს.

როცა ვითარება საკამათოა, მაგალითად შეკითხვებია საწარმოო დანაკარგებზე, ტექნოლოგიურ პროცესზე და სხვ. მტკიცების ტვირთი ბიზნესმენზეა. მან უნდა წარადგინოს მტკიცებულება - რატომ არის ამდენი დანაკარგი, ან როგორი ციკლი აქვს საწარმოს. შემოსავლების სამსახურს შეუძლია თქვას - მე ამ მეწარმის არ მჯერა და მორჩა. ახლა, როცა მსგავსი გაუგებრობაა, მეწარმეები პირიქით, მონიტორინგს ითხოვენ, შეუძლიათ თავად დააკვირდნენ პროცესს და დაინახონ, რა ხდება. ანუ რაღაც ნაწილში მტკიცების ტვირთი შემოსავლების სამსახურზე გადავიდა. არ მეგულება ბიზნესმენი, რომელიც ამ ფუნქციის გამო დაიჩაგრა. ყოველდღე ბევრ ბიზნესმენს ვხვდები და პირიქით, სასიკეთოდ იყენებენ. ასე რომ, საერთო ჯამში კარგი რაღაც მოხდა.

- ზოგჯერ მეწარმეებს "შარის" საფუძველზე აჯარიმებენ, მაგალითად, იმის გამო, რომ გამყიდველმა ქვითარი ხურდის დაბრუნების შემდეგ ამობეჭდა და არა მანამდე.
- ამ შემთხვევაში ჩვენ ვლაპარაკობთ კერძო ინსპექტორის პროექტზე. ისინი არა შემოსავლების სამსახურის თანამშრომლები, არამედ დაქირავებული პირები არიან, რომლებიც მხოლოდ სალარო აპარატის ჩეკის ამორტყმა-არამორტყმასთან დაკავშირებით მუშაობენ.
აქ ძალიან დიდი ინტერესთა კონფლიქტია. ჩვენ რეალურად გვაწუხებს, რომ მათი შემოსავალი გამოწერილი ჯარიმების ოდენობაზეა დამოკიდებულია. პრობლემები იყო, მაგრამ სიახლის მიზანი ამართლებდა. შემოსავლების სამსახურს ისეთ ვითარებაში უწევდა მუშაობა, როცა საქართველოში ეკონომიკური საქმიანობით დაკავებულთა დაახლოებით 30% სალარო აპარატს არ ხმარობდა ან არასწორად ხმარობდა. შემოსავალი ამ 30%-დან ვერ შემოდიოდა, მოწმდებოდა მსხვილი ბიზნესი და არიცხავდნენ მილიონებს.

ცხადია, ამ 30%-მა სალარო აპარატი უნდა გამოიყენოს. ამას თვითონ ბიზნესმენებიც აღიარებენ, მაგრამ მეთოდი, რომელსაც მიმართა შემოსავლების სამსახურმა, საკამათო იყო.

- რა კონტინგენტიდან შეარჩია შემოსავლების სამსახურმა კერძო ინსპექტორები?
- კონტინგენტს ვერ გეტყვით, მაგრამ რაც უნდა კონტინგენტი იყოს, მათ ბევრს ვერ მოსთხოვ, ვგულისხმობ ხელფასს - როცა ხელფასი ჯარიმის რაოდენობაზეა დამოკიდებული, რა თქმა უნდა, ინტერესთა კონფლიქტი დიდია.
კარგი კი ის მოხდა, რომ ვინც დაჯარიმებული იყო და დადგენილ ვადაში გაასაჩივრა, დაახლოებით ნახევარზე მეტს ჯარიმა გაუუქმდა. დავების საბჭოს წევრი ვარ და ძალიან ბევრი ასეთი ჯარიმა გავაუქმეთ. როცა მომჩივანი ამბობდა, ჩეკი ამოვარტყიო, ინსპექტორი კი - არ ამოურტყიაო, ანუ როცა 50/50-ზე იყო, მომჩივანს საჩივარს ვუკმაყოფილებდით.

შეიძლება ამ ყველაფრის გამო ხალხი დაშინდა, მაგრამ ერთი კარგი მაინც მოხდა –სალარო აპარატების გამოყენება დაიწყეს. რეგიონებშიც კი, სადაც საერთოდ არ ხმარობდნენ. მეორეც - ვინც გაასაჩივრა, ნახევარზე მეტს მოეხსნა ჯარიმა. ლაპარაკია ძალიან მცირე ბიზნესებზე და უბრალოდ საცოდაობაა მათთვის 500-ლარიანი ჯარიმის დაკისრება. კანონი კანონია და თუ დაირღვა, ჯარიმა უნდა გამოიწეროს, მერე უკვე დავების საბჭოს შეუძლია მოუხსნას ეს ჯარიმა.

- არის თუ არა საკანონმდებლო ხარვეზი, როცა არ არის ზუსტად განსაზღვრული, როდის უნდა ამოიბეჭდოს ქვითარი?
- პროცედურის მიხედვით, გამყიდველი ფულს როგორც კი აიღებს, აუცილებლად უნდა ამოარტყას ჩეკი. თარიღი და დრო შესაბამისი უნდა იყოს. ჩეკი ხურდასთან ერთად უნდა მისცეს. ერთ-ორი წამით ადრე მისცემს ხურდას თუ ჩეკს, ამას არავინ გამოეკიდება. თუ ასეთი მიზეზით მაინც დააჯარიმეს და მეწარმემ გაასაჩივრა, მსგავსი ჯარიმები აუცილებლად მოიხსნება. მე არ მქონია შემთხვევა, ორიოდე წამის გამო ვინმე დაეჯარიმებინოთ. მაგრამ რაც უნდა ეწეროს კანონში, ყოველთვის იარსებებს საკანონმდებლო "ხვრელები".

მაგალითად, იყო ასეც, რომ ინსპექტორი შევიდა მაღაზიაში, დადო ხურდა, აიღო საღეჭი რეზინა და გავიდა. მერე შებრუნდა და პრეტენზია წაუყენა - რატომ ჩეკი არ ამოარტყიო... ამის დადასტურებაც ძნელია - იყო თუ არა გამოჭერაზე ეს ინსპექტორი? მაგრამ თუ მეწარმე გაასაჩივრებს ასეთ ჯარიმას, ის მოეხსნება. მთავარია ჩაეტიოს 30 დღის ვადაში. გასაჩივრება უფასოა.

- არის თუ არა ანგარიშსწორებისას "ბე"-ს პრინციპის გამოყენება კანონდარღვევა?
- არა, მთავარია თანხის მიღებისას ამოარტყას ჩეკი და პრობლემა არ იქნება. კანონმდებლობით პირდაპირ არის განსაზღვრული, როცა თანხას იღებს, - "ბე" იქნება, ავანსი თუ რაც გნებავთ - ჩეკი უნდა ამოარტყას.

- რამდენიმე ხნის წინ თქვენ გვითხარით, რომ საგადასახადოს თანამშრომელს ქუჩაში მოძრავი მანქანის გაჩერებისა და შემოწმების უფლება მიეცა. გამოიყენება ეს ნორმა თუ ცვლილება ქაღალდზე დარჩა?
- არა, არ ამოქმედებულა და ეს ვერც მოხდება. სხვა თუ არაფერი, მოძრავი მანქანის გასაჩერებლად სპეციალური ფორმა, საიდენტიფიკაციო ნიშნებია საჭირო. კაცი უბრალოდ რომ დადგეს და ქუჩაში მანქანის გაჩერება სცადოს, არავინ გაუჩერებს. თვითონ გააჩერებენ საგადასახადოს თანამშრომლები თუ პატრულს გააჩერებინებენ - ესეც არ არის გარკვეული.

ვფიქრობ, ეს ნორმა არც იმუშავებს. მთავრობის პოლიტიკა ასეთია, რომ პატრული უმიზეზოდ არავის აჩერებს. ამიტომ ეს ნორმა უფრო ალბათ არა მოძრავ, არამედ გაჩერებულ მანქანების შემოწმებას მიესადაგება, საიდანაც ტვირთის ჩატვირთვა ან გადმოტვირთვა ხდება.

- შემოსავლების სამსახური სალარო აპარატის ჩეკებისთვის ლატარიას აწყობს...
- კარგი იდეაა. ჩეკის ამოურტყმელობის გამო დაჯარიმებასა და ამორტყმული ჩეკებით ლატარიის გათამაშებასაც ერთი და იგივე მიზანი აქვს - ყველამ გამოიყენოს სალარო აპარატები და ჩეკი ამოარტყას.
თუ რამეს შეიძინეთ და ჩეკი არ გადმოგცეს, შესაძლოა ყურადღება არც მიაქციოთ. მაგრამ როცა იცით, რომ ამ ჩეკებით ლატარია თამაშდება, მაშინ ჩეკს აუცილებლად მოსთხოვთ. მნიშვნელობა არ აქვს, 5 თეთრის პროდუქცია იყიდეთ თუ 100 ლარის, ჩეკი გეკუთვნით. ეს კარგი მეთოდია. მოგების შანსები სხვადასხვა სავაჭრო ობიექტების ჩეკებს შორის გადანაწილდება და სულ ერთი იქნება, მაგალითად, "გუდვილში" იყიდით რამეს, თუ რომელიმე სოფლის პატარა ჯიხურში. ლატარია შეამცირებს ჯარიმების რაოდენობას, რადგან ჩეკის ამორტყმა მომხმარებლის ინტერესში იქნება და არ მგონია, რომელიმე მეწარმემ ვინმეს ჩეკის ამორტყმაზე უარი უთხრას.